Wywłaszczenie z przemysłu narodowego. Doradztwo prywatyzacyjne – część 6

dr Ryszard Ślązak

Rozdział IV

4.1   Doradztwo prywatyzacyjne

W poprzednich rozdziałach przedstawiono opis prowadzonej polityki prywatyzacyjnej w pierwszym etapie lat1990-94, jako narzędzia do zmiany systemu socjalistycznej gospodarki centralnie planowanej na kapitalistyczną gospodarkę wolnorynkową. Okres ten kończy się denominacją złotego, wprowadzonej w 1995 roku. Niżej prezentujemy wpływy ze sprzedaży prywatyzacyjnej przedsiębiorstw/spółek państwowych, jako że sprzedaż zakładów pracy kapitałowi zagranicznemu, miała być głównym źródłem dopływu kapitału wolnodewizowego do kraju. Jak zakładano, że dzięki jego napływowi gospodarka miała się szybciej rozwijać i już jako wolnorynkowa.

 W założeniach i w prezentacji autorom nowej polityki ekonomicznej zupełnie umknęły z pola widzenia koszty przeprowadzenia gospodarki na tory wolnorynkowe, a głównie koszty przeprowadzania powszechnej prywatyzacji we wszystkich dwudziestu dwu branżach gospodarki i w sektorze rolnym. Uzupełniając te luki, w pracy zostaną wykazane koszty prywatyzacji w dotychczas przemilczanym w literaturze ekonomicznej w przedmiocie doradztwa prywatyzacyjnego, stanowiącego na zamówienie władz, jako usługa w doradztwie prywatyzacyjnym. Prezentacja danych zawiera koszty obsługi prywatyzacyjnej danego państwowego podmiotu gospodarczego oraz koszty obsługi, doradztwa świadczonego przez firmy zagraniczne i krajowe organom władzy gospodarczej.

 W obsłudze tej występowało przygotowywanie wszelkiego rodzaju analiz i raportów przed prywatyzacyjnych i opis /instrukcyjny/ samego przebiegu procesu prywatyzacji, każdego prywatyzowanego przedsiębiorstwa, wycena polskich firm, czy nawet ustalanie ceny jaką powinien zapłacić za polska firmę zagraniczny nabywca, w jakiej walucie, i czy jednorazowo czy w systemie ratalnym. W dokumentacji państwowej obsługę procesu prywatyzacji nazwano doradztwem prywatyzacyjnym. Ponoszone koszty tych usług świadczonych dla władzy, ostatecznie obciążały państwo, bo na ich pokrycie minister finansów uzyskał w roku 1991 kredyt dolarowy w Banku Światowym, z którego pokrywano te zobowiązania i dokonywano płatności na zagranicę. 

 Ten rodzaj usług, zwany doradztwem prywatyzacyjnym, był realizowany w znaczącej większości przez różnorodne firmy z różnych krajów zachodnioeuropejskich i Ameryki Północnej. Oprócz instytucjonalnego zagranicznego doradztwa prywatyzacyjnego, byli zagraniczni doradcy zatrudnieni w Ministerstwie Finansów i w innych resortach.  

Najliczniejsza grupa była zatrudniona w Ministerstwie Finansów. Jako doradcy ministra byli włączani do procedur prywatyzacyjnych prowadzonych w Ministerstwie Przekształceń Własnościowych, lub w innych resortach dokonujących prywatyzacji swoich branżowych przedsiębiorstw? Przykładowo w Ministerstwie Współpracy Gospodarczej z Zagranica, które pełniło funkcje nadzoru właścicielskiego nad przedsiębiorstwami handlu zagranicznego, które w końcu lat 1980-tych były przekształcane w spółki z o.o. i MWGzZ, jako większościowy w nich udziałowiec prowadził procedury prywatyzacyjne przedsiębiorstw handlu zagranicznego, /phz/. Procedury te polegały na przygotowaniu dokumentacji prywatyzacyjnej, przez firmy doradcze.

Dla przeprowadzenia tych procedur był powolny w tym ministerstwie zespół ds. prywatyzacji phz, ulokowany w ramach departamentu ekonomicznego MWGzZ. Zadaniem tego zespołu było pilnowanie terminów opracowywania materiałów, analiz i ekspertyz prywatyzacyjnych wykonywanych przez firmy zagraniczne, i ich ocena przydatności dla opracowania wniosku MWGzZ, kierowanego do Ministerstwa Przekształceń Własnościowych dla dokonania aktu sprzedaży danego phz. W zespole tym byli pracownicy, przedstawiciele różnych departamentów MWGzZ, w którym także pracowali przedstawiciele zagranicznych firm doradczych zaangażowani przez Ministerstwo Finansów. I to oni sprawowali nadzór nad poszczególnymi phz-mi. To oni mieli we wszystkich sprawach decydujący głos, często odmienny, zajmowali bardziej niekorzystne dla polskiego interesu stanowisko stanowiska, niż nasi eksperci specjalizujący się w dziedzinie handlu zagranicznego. W skład tego zespołu wchodził też doradca ministra finansów.

Najbardziej ważnym i obciążającym zadaniem tego zespołu była ocena merytoryczna i prawna materiałów prywatyzacyjnych przygotowywanych przez doradców zagranicznych, i dokonanie formalnego ich przyjęcia. Główny i decydujący głos niemal zawsze miał doradca ministra finansów. Bez jego aprobaty nie mógł być przyjęty raport prywatyzacyjny. Jeśli np. nasi eksperci kwestionowali ocenę raportu prywatyzacyjnego, jako nietrafną, zbyt pobieżną z zaniżoną wartością danego phz,, wówczas zagraniczna firma doradcza powinna rzetelnie i profesjonalnie udowodnić, że cena jest właściwie określona w oparciu o wszystkie parametry ekonomiczne, wskazać przyjęte parametry do takiej oceny/wyceny . Jeśli zagraniczny doradca ministra finansów nie zgłosił sprzeciwu do stawianych przez naszych, krajowych ekspertów zastrzeżeń, to mimo, że nasi eksperci mieli zastrzeżenia, był on przyjmowany.

Jeśli ten decydujący doradca nie podzielał stanowiska naszych ekspertów, a niemal zawsze stał po stronie firmy zagranicznej, to taki raport prywatyzacyjny był przez ministrów przyjmowany. Takie i swoje stanowiska uzasadniał, tym, ze cena/wartość danego phz została wyszacowana w oparciu o zalecane metody szacunku określone przez ministra przekształceń własnościowych, i metodologicznie jest zgodna z tymi metodami, i, że ocena/wycena musi wynikać tylko z tej metodologii. Metoda była niepodważalna, ponieważ była uprzednio opracowana przez zagranicznych doradców dla tegoż ministerstwa i zatwierdzona przez ministra przekształceń prywatyzacyjnych.

Zasadniczy wpływ na wycenę phz miały parametry, jakie były przyjmowane do obowiązującej metodologii, pochodzącej z zachodnich firm doradczych/konsultingowych, z krajów o ustabilizowanej długoterminowo gospodarce rynkowej. Były one nieadekwatne do polskich warunków, bo nasza gospodarka trwała jeszcze w systemie socjalistycznym, a mechanizmy rynkowe należało dopiero budować i wprowadzać w średnim, jeśli nie dłuższym horyzoncie czasowym.

 W opracowaniu niniejszym prezentujemy wpływy ze sprzedaży prywatyzacyjnej przedsiębiorstw/spółek państwowych oraz strukturę kosztów za doradztwo prywatyzacyjne z pierwszego okresu prywatyzacyjnego, w podziale na poszczególne lata i zbiorczo za lata 1990-94.

Doradztwo prywatyzacyjne zachodnich instytucji i to z różnych krajów było realizowane ze szczególną intensywnością w pierwszej połowie lat dziewięćdziesiątych minionego wieku, niemal wyłącznie przez różnorodne zachodnie firmy doradcze, banki i ich spółki, które w większości nigdy w przeszłości do roku 1990 nie współpracowały z polskimi instytucjami, bankami, przedsiębiorstwami, czy mówiąc ogólnie nawet z Państwem. Nagle we wszystkich dziedzinach naszego życia gospodarczego i to od roku 1991, doradzały, jak i nawet całe branże gospodarki polskiej, nawet z branży handlowej i usługowej, i  które nasze przedsiębiorstwa/spółki  dla kogo sprywatyzować.

 W końcu lat osiemdziesiątych autor, pracując w grupach eksperckich ogłosili zasadę-program koniecznej nowej polityki gospodarczej, jako tzw. restrukturyzacji przedsiębiorstw wytwórczych i usługowych w gospodarce narodowej, analogicznie jak program oddłużenia zagranicznego Państwa, celem ochrony przemysłu narodowego przed pospieszną i inspirowaną z Zachodu prywatyzacją. Ta idea ekonomicznej restrukturyzacji, choć początkowo została przyjęta, to w krótkim czasie została przez nowe władze odrzucona, ponieważ jakby nie mieściła się w przyjętej przez nie doktrynie dekomunizacji majątkowej państwa i powszechnej prywatyzacji, w metodą tzw. terapii szokowej.

 To ten i taki program miał być konsekwentnie realizowany, odpowiadał interesom rozwoju gospodarczego i stabilizacji siły gospodarczej Państwa, a był skrzętnie wyciszany, tłamszony i ukrywany aż do zapomnienia. Został on przytłumiony pojawieniem się niemal rewolucyjnie doktryny prywatyzacyjnej. Jej sposób i przebieg był zatajany w praktyce gospodarczej. Był znany tylko dla wybranych wykonawców i korzystających nabywców. Jak już wspomniano, nazwano ją programem przyśpieszonej i powszechnej prywatyzacji, zbawczej na wszelkie trudności gospodarcze, głównie ze względu na potrzebę wzrostu dochodów budżetowych państwa, z lansowanym od października 1989 roku publicznym przeświadczeniem, że dużymi polskimi przedsiębiorstwami, nazywanymi ‘molochami’ nie da się sprawnie zarządzać, choć nie było wiadomym, przez kogo, nie mogły by być sprawnie zarządzane? I to w okresie, kiedy w Polsce żyło ponad 1,5 mln obywateli z wyższym wykształceniem.

Na tak przygotowywanym podłożu propagandowym do jej szybkiego i cichego przeprowadzenia, można się było odwołać do zagranicznej pomocy doradczej, choć mnóstwo polskich ekspertów gospodarczych żyjących i pracujących poza granicami państwa, pracujących nawet w różnych międzynarodowych organizacjach gospodarczych, w zagranicznych uczelniach, instytutach, zgłaszało liczne programy reformatorskie i deklarowało przybycie i swoją pracę nad zreformowaniem naszej gospodarki i doradzaniu rządowi nad jej przeprowadzeniem. Z ofert tych prawie w ogóle nie korzystano i nie skorzystano. Wybrano obcych, drogich, głównie instytucjonalnych doradców z różnych krajów Zachodu. To szerokie zaangażowanie doradztwa zagranicznego, w pierwszej kolejności do prywatyzacji przedsiębiorstw handlu zagranicznego prowadziło do wyzbycia się kontroli przez państwo w dziedzinie handlu zagranicznego nad tym ważniejszym procesem przechodzenia z gospodarki socjalistycznej na kapitalistycznie wolnorynkową.

 Pozbawiony narodowej kontroli program z doktryny przyśpieszonej dekomunizacji gospodarki poprzez prywatyzację był realizowany praktycznie bez dostępu polskich ośrodków naukowo-badawczych do jego oceny, realizacji i kontrolnego nadzoru. Z tego względu stał się dewiacją gospodarczą, pociągającą w średnim horyzoncie czasowym biedę, niedostatek, a nawet nędzę do stopnia niedożywienia licznych grup lokalnej społeczności, przymusowej ekonomicznie emigracji młodzieży, niosącą nieład społeczny, niezadowolenie społeczne świata pracy, wywołując w społeczeństwie apatię i krytyczność nastrojów społecznych przejawiających się w krótkotrwałych ocenach różnych partyjnych ekip rządzących. Wyzwalał jednocześnie powszechność krytyki całego procesu prywatyzacyjnego, który prawdę mówiąc, jest  rażąco krytycznie oceniany przez Naród, choć wychwalany przez zagraniczne koncerny i służące im media.

 Należy nadmienić, że prywatyzację przedsiębiorstw w latach 1990-94 prowadzono na kilku szczeblach, rządowym i wojewódzkim, a nawet na poziomie starosty powiatowego. Główne decyzje zapadały na szczeblu centralnym i na poziomie wojewódzkim. na których nie dostrzegano jakby krajowych ośrodków doradczych. Ośrodek centralny nie miał praktycznie krajowych, poza doktrynalnymi, doradców gospodarczych, a doradcy zagraniczni nie znali lub udawali, że nie znają np. prawa dewizowego, gdyż nabywcom zagranicznym nie stawiano wymogu, aby zobowiązania za nabywane polskie podmioty gospodarcze regulowali właśnie w dewizach, i dopiero po wpłacie należności, a nie przed wpłatą, następowało przeniesienie prawa własności z nabywanej spółki i to w stopniu takim, np.51, 70, 80 procent, w jakim nastąpiło nabycie pakietu akcji/udziałów w zakupywanym/nabywanym polskim podmiocie gospodarczym.

Obejmując ten większościowy pakiet akcji/udziałów nabywał niemal automatycznie przeniesienie na niego prawa własności do całego nabytego zakładu, choć nabywali w nim częściowy, a nie całkowity pakiet akcji/udziałów. Resztę, i dalszych płatności za nabycie pozostałej części, bo uprzednio nabył tylko część/ do pełnego pakietu akcji/udziałów już nie płacili z własnych środków przesyłanych z zagranicy, który powinien być ujęty w polskich statystykach, jako dopływ kapitału obcego, lecz płacili z zysku uzyskiwanego, wypracowanego w tych nabytych polskich przedsiębiorstwach. Produkowane w tych przejętych fabrykach wyroby, nawet jeszcze niezmienione asortymentowo, często były już zbywane/sprzedawane już pod nazewnictwem/szyldami obcych nabywców, a nie pod polską nazwą dotychczasowego naszego zakładu. Natychmiast ograniczało to eksport tego dotychczasowego naszego przedsiębiorstwa.

 Występowała zasada własnego uznania i już na rzekomo swoje wyroby czy usługi radykalnie podnosili ceny, i z tak uzyskiwanych zysków płacili za nabycie pozostałej części pakietu do nabycia palnego, czyli całego zakładu.. Nabywcy zagraniczni, nabywając pakiet, nawet nie kontrolny akcji/udziałów w danej naszej spółce sami i bezprawnie zmieniali nazwę firmy/spółki i z polskiej na zagraniczną, przez co niemal natychmiast zrywali jej dotychczasowe stosunki ekonomiczne z zagranicą, a nawet z rynkiem krajowym, wprowadzając przede wszystkim w kraju już rzekomo swoje wyroby czy usługi, pod swoją nazwą firmową, ale o znacznie wyższych cenach. Takim przykładem może być przejęty przemysł farmaceutyczny, że wprowadzane do aptek leki producentów przejętych przez kapitał obcy, niemal natychmiast stawały się znacząco droższe od leków dotychczasowych.

Nabywcy zagraniczni nabywali polskie przedsiębiorstwo/spółkę bez względu na wielkość/wysokość procentową nabywanego pakietu akcji/udziałów nawet nie w całości 100-procentowej prawo własności, które od momentu jego nabycia dawało im prawo swobodnego nim dysponowania, nawet do natychmiastowego zbycia włącznie. Zastanawiającym jest, że doradcy zagraniczni na kwestię dewizową w ogóle nie zwracali uwagi, pomijali ją, wiedząc, że złoty polski nie jest walutą wymienialną, i że wszelkie stosunki ekonomiczne Polski z zagranicą /z Polski i do Polski/ były regulowane w wyrażeniu finansowym tylko w obcych wymienialnych walutach. Rozliczenia dewizowe z zagranicą prowadziły wówczas w kraju tylko trzy uprawnione dewizowo państwowe podmioty gospodarcze, NBP, jako bank centralny kraju, Bank Handlowy w Warszawie S.A. oraz Bank Pekao S.A. Nie było to jednak dostrzeżone przez nasze władze.

W statystyce dewizowej z tego okresu niewiele tych wpływów dewizowych można się doszukać, co znaczy, że większość tych prywatyzacyjnych zagranicznych zobowiązań była kombinacyjnie regulowana w złotych, a wiec środkami finansowymi pochodzącymi z różnych operacji i spekulacji dokonywanych na rynku polskim, w tym także ze sprzedaży już nabytego mienia po uzyskaniu przeniesienia prawa własności ze zbywanej spółki na danego zagranicznego nabywcę. Zagraniczni doradcy postępowali jakby mieli jakieś odmienne przywileje dewizowe, czy nawet zwolnienia podatkowe, które dziś są jakby przez ekonomistów zapomniane czy zgubione w euforii propagandowej i w ocenach analitycznych. Wszystkie te wykombinowane ulgi, upusty czy zwolnienia i płatności dokonywane w złotych zamiast w dewizach wpływały bezpośrednio na poziom ceny i wartość zbywanej/nabywanej spółki, na którą te wszystkie czynniki wpływały na zaniżanie wartości firmy do gotówkowej zapłaty i ostatecznie łącznej wartości zbywanej spółki.

 Wartość zbywanych przedsiębiorstw była różnie określana i wyrażano na ten temat powszechnie niezrozumiale opinie. Przypomnieć tu należy wypowiedz publiczną jednego z ówczesnych premierów początku lat dziewięćdziesiątych, że ‘przedsiębiorstwo jest tyle warte ile nabywca chce za niego dać’. W życiu nawet codziennym trudno jest znaleźć durnia, który by chciał dać sam pełną wartość, gdyby nie miał określonej ceny przez sprzedającego. Przecież te wszystkie zachodnie ekspertyzy rzekomo wybitnych geniuszy, którym polskie umysły nie dorastały, nie dostrzegali polskiego państwa jego interesu, wykorzystywali przyzwolenie młodego wówczas naszego aparatu gospodarczego i politycznego, jego niska stopę życiową i mamili ich obiecankami przyszłych i wysoko płatnych prac w przejętych prze ich zagranicznych nabywców firmach.

 Firmy zagraniczne, które nabywały w naszych przedsiębiorstwach/spółkach pakiety akcji czy udziałów stawiały poniżający warunek, że ekspertyza prywatyzacyjna nie może być wykonywana przez firmę polską. bo jej nie uznają, uznają tylko te ekspertyzy/analizy, które zostaną wykonane przez firmę zagraniczną. Dlatego dla niektórych prywatyzowanych przedsiębiorstw/spółek takie analizy/ekspertyzy były wykonywane przez kilka zagranicznych firm doradczych z żądaniem niemal natychmiastowej zapłaty nawet po byle, jakim jej wykonaniu. Nie uznawały naszych suwerennych podmiotów doradczych, nawet placówek naukowo-badawczych czy branżowych instytutów, można, więc domniemać się, że nie uznawały jakby suwerenności naszego Państwa.

4.2  Roczne koszty doradztwa prywatyzacyjnego

Niemal od początku procesu przekształceń własnościowych, główne funkcje doradztwa prywatyzacyjnego dla polskich organów gospodarczych pełniły instytucje obcojęzyczne. Miały one niczym nieskrępowany dostęp do organów władzy, która wprost szczyciła się otwartością na współpracę z zagranicą, choć w rażącej różnicy poziomowej, bo nie na równorzędnym poziomie państwowym. Pieniądze za tę obsługę prywatyzacji, jakoś łatwo i naiwnie wydatkowano. Wydatków państwowych nikt nie liczył, gdyż była potrzeba wydatkowania środków państwowych i zameldowania władzom, że pakiet akcji/udziałów danego zakładu został sprzedany, a zakład został sprywatyzowany, a jakim kosztem to już inna cicha sprawa, nikt nie zwracał uwagi, nikt tego nie nadzorował,. bo nikt za nic nie odpowiadał. Były inne priorytety, by jak najszybciej i jak najwięcej przedsiębiorstw sprzedać. Aparat był rozliczany z planu ilościowej sprzedaży firm. Jak już wspomniano, zakres doradztwa był bardzo szeroki? Obejmował rożnego rodzaju analizy, głównie prywatyzacyjne dla poszczególnych podmiotów gospodarczych jak i całych branż, tzw. sektorów. Niżej zostały zaprezentowane firmy doradcze i przedmiot ich analiz, jako koszt doradztwa, w ujęciu rocznym, dla każdego roku oddzielnie w dolarach i w ówczesnych starych złotych.

Tabela 2

Prywatyzacja – Firmy doradcze w 1991 rok

			1 USD=	10 582,56	zł
L.p.	Nazwa doradcy / wykonawcy analiz	Nazwa prywatyzowanego zakładu/spółki	Koszt doradztwa / analiz	Przedmiot doradztwa / analiz
w zł	w USD
1	2	3	4	5	6
1	Boston Consulting	sektor samochodowy	11 032 317 109	1 042 500	Analizy i badania sektorowe – sektor samochodowy
2	Access East European	Zakłady Piwowarskie ‘Żywiec’, w Żywcu	3 408 621 375	322 098	Analiza przygotowania do sprzedaży akcji
3	Access Ltd.	Okocimskie Zakłady Piwowarskie ‘Okocim’	2 169 125 000	204 972	kampania reklamowa, sprzedaż akcji na zagranicę
4	Access Ltd./American Appraisal Poland	Cementownia  “Warta” S.A.	403 300 000	38 110	przygotowanie weryfikacji zanieczyszczenia środowiska, sprzedaż akcji
5	American Appraisal	Polbaf w Głownie	896 509 232	84 716	Analiza wyceny przedsiębiorstwa
6	American Appraisal	Przedsiębiorstwo Przemysłu Mięsnego S.A., w Opolu	176 560 000	16 684	ogłoszenie, sprawa zakupu akcji
7	American Appraisal	Kombinat Cementowo-Wapienniczy “Warta” S.A.	24 320 000	2 298	Ogłoszenie o udziałach
8	Arthur ??? Little International	Odlewnia Żeliwa w Kutnie	2 410 534 500	227 784	prywatyzacja, doradztwo przed prywatyzacyjne
9	Arthur ??? Little International	WSK-PZL Krotoszyn	218 334 000	20 631	prywatyzacja, doradztwo przed prywatyzacyjne
10	Arthur Andersen Sp. z o.o.	Zakłady Rowerowe “Romet” w Bydgoszczy	776 000 000	73 328	memorandum prywatyzacyjne
11	Arthurst Brown	Zakłady Przemysłu Odzieżowego “Wólczanka” S.A., w Łodzi	10 000 000	945	Doradztwo prawne
12	Bain Company  Germany   Inc.	Pollena-Bydgoszcz	8 423 731 421	796 001	Opracowanie strategii prywatyzacyjnej dla sektora kosmetyków
13	Bain Company Germany Inc.	sector elektroniczny	6 497 791 980	614 009	Analizy i badania sektorowe – sektor elektroniczny
14	Bain Company Germany Inc.	Pollena-Racibórz, Pollena-Nowy Dwór	1 804 380 746	170 505	prywatyzacja – przygotowanie prywatyzacyjne
15	Bain Company Germany Inc.	“Polgaz”	5 799 644 160	548 038	analiza prywatyzacyjna
16	Baltic Accountants	“Rema” S.A. w Reszlu	320 000 000	30 238	reklamy, opracowanie sprzedaży prywatyzacyjnej
17	Barclays de	Walcownia metali – Norblin, w Warszawie	2 052 363 000	193 938	Doradztwo prywatyzacyjne i sprzedaży akcji
18	Boston Consulting	sektor budowlany	2 037 595 500	192 543	Analizy i badania sektorowe – sektor budowlany
19	Central Europe Trust Co.	Zakłady Hydrauliki Siłowej w Łodzi	275 938 428	26 075	analiza prawna i ekonomiczna
20	Central Europe Trust Company.	Zakłady Elektroniki “Tel-Eko” we Wrocławiu	275 938 428	26 075	analiza prawna i ekonomiczna
21	Assistance Company Ltd.	sektor obuwniczy	4 243 944 000	401 032	Analizy i badania sektorowe – sektor obuwniczy
22	Assistance Company Ltd.	sektor obrabiarkowy	3 406 608 000	321 908	Analizy i badania sektorowe – sektor obrabiarkowy
23	Coopers Lybrand	sektor handlu zagranicznego	409 823 371	38 726	Analizy i badania sektorowe – sektor handlu zagranicznego
24	Coopers Lybrand	Poznańska Fabryka Baterii “Eltra” S.A. w Poznaniu	805 000 000	76 069	wynagrodzenie za sprzedaż akcji
25	Credit Suisse	Zakłady Cukiernicze “E. Wedel”	7 672 330 500	724 998	doradztwo, doradztwo gospodarcze – wynagrodzenie
26	Credit Suisse	Analiza sektora obrabiarkowego	1 076 553 176	101 729	Analizy i badania sektorowe – sektor obrabiarkowy
27	DRT Poland	Polifarb-Cieszyn S.A.	591 790 000	55 921	Memorandum informacyjne
28	DRT Poland	Polifarb-Wrocław S.A.	425 000 000	40 160	Memorandum informacyjne
29	Ernst Young	WSK-PZL Świdnik	451 000 000	42 617	analiza prawna i ekonomiczna
30	Ernst Young	Analiza sektora mięsnego	1 487 500 000	140 561	analiza sektorów, studium sektorowe
31	Ernst Young	Analiza sektora mięsnego	1 167 698 200	110 342	Analizy i badania sektorowe – sektor mięsny
32	Ernst Young	Analiza sektora przemysłu ziemniaczanego	232 323 000	21 953	Analizy i badania sektorowe – sektor przemysłu ziemniaczanego
33	EVIP International Sp. Z o.o.	“Dozachem”	27 680 000	2 616	memorandum prywatyzacyjno-finansowe
34	Hambros Bank Limited	Cieszyńskie Zakłady Kartoniarskie	154 383 800	14 589	Ogłoszenia. Usługi związane ze sprzedażą
35	Hambros Bank Limited	Analiza sektora papierniczego	6 923 160 176	654 205	Analizy i badania sektorowe – sektor papierniczy
36	HBS Holding	“Wólczanka” w Łodzi	1 625 053 200	153 560	Przygotowanie prywatyzacji
37	International Finance Corporation	Swarzędzka Fabryka Mebli ‘Swarzęc’	4 213 631 000	398 167	Analiza prywatyzacyjna
38	Lege Artis	Mostostal-Export S.A., w Warszawie	280 000 000	26 459	Analiza prywatyzacyjna – do sprzedaży akcji
39	Lege Artis	Fabryka Aparatury i Urządzeń “Famet” w Kędzierzynie-Koźlu	250 000 000	23 624	Przygotowanie. prac związanych. ze sprzedażą  akcji, Przygotowanie. do sprzedaży akcji
40	Maison Liazard	Analiza sektora samochody użytkowe	1 669 305 000	157 741	Prywatyzacja. przedsiębiorstw. produkujących. samochody
41	Maison Liazard	sektor przemysłu naftowego	6 690 858 000	632 253	Analizy i badania sektorowe – sektor przemysłu naftowego
42	Nicon Consulting	400 przedsiębiorstw	1 800 000 000	170 091	prywatyzacja, opracowanie listy zakładów do prywatyzacji
43	NM Rotschild Poland, sp. z o.o.,	“Fampa” w Jeleniej Górze	2 524 192 500	238 524	Doradztwo prywatyzacyjne i finansowe
44	NMB BH Consultants	Stocznia “Radunia” i “Parnica”	1 209 997 500	114 339	doradztwo, przygotowanie prywatyzacji
45	Pont Corporation	Milfor, Olsztyn	349 263 000	33 004	ogłoszenie, memorandum
46	Presspublica	Trans bud – Przedsiębiorstwo Transportu Sprzętu	56 640 000	5 352	Ogłoszenie do rokowań
47	Price Waterhouse Sp. z O.O.	Zakłady Mechaniczne “Zamet” S.A. w Tarnowskich Górach	1 101 870 000	104 121	analizy prawne i ekonomiczne
48	Price Waterhouse Sp. z O.O.	Zakłady Mięsne “Pekpol” S.A. w Białymstoku	469 035 000	44 322	memorandum prywatyzacyjno-finansowe
49	Samuel Montagu	Zakłady Sprzętu Oświetleniowego ‘Polam-Piła’, w Pile	2 486 025 000	234 917
50	Sankt Annae Bank	Zakłady Piwowarskie ‘Żywiec’; w Żywcu	95 725 000	9 046	Prywatyzacja sektora piwowarskiego
51	SG Wartburg	analiza powszechnej prywatyzacji	3 696 878 105	349 337	program powszechnej prywatyzacji, analizy, badanie na temat prywatyzacji i ogłoszenia za granicą
52	The Boston Consulting	Analiza sektora grupowe budownictwo	2 094 402 000	197 911	projekt prywatyzacyjny dla branży
53	Rotschild and Sons,	Orbis i Grand, 1991	2 647 566 800	250 182
54	pozostałe 10 polskich  firm  uczestniczących doradczo, i prasa krajowa w której zamieszczano ogłoszenia		97 084 617 355	9 174 020	Różne  instytucje polskie
x	Ogółem	x	208 432 858 562	19 695 883	X

 Źródło: Materiały Sejmowe pochodzące z MSP i MF będące także w posiadaniu Klubów Parlamentarnych, materiały internetowe MSP oraz różnorodne prasowe zebrane prze autora do opracowania.

Opracowanie własne.

[ UWAGA: W trzecim wierszu od góry pozycje dotyczą kosztów doradztwa/analiz wyrażonych w 3 kolumnie w złotych i w 4 kolumnie dolarach amerykańskich ]

Charakterystycznym jest, że żadna krajowa instytucja/firma doradcza czy naukowo-badawcza nie wykonywała branżowych analiz prywatyzacyjnych jako, tak zwanych, sektorowych dla całej danej branży narodowego przemysłu czy sektora bankowo-ubezpieczeniowego. Były jedynie pojedyncze przypadki ale w jakiś dziwny sposób były one skoligacone z firmami amerykańskimi. Zapanowała moda na zagraniczne, cudzoziemskie, nazwy zakładanych spółek, które chciały skorzystać z przywilejów, zwolnienia od płacenia podatku dochodowego, nawet ceł. Firmy te w ogóle nie współpracowały z Polską, nie znając polskiej gospodarki, przedsiębiorstw oraz struktury polskiego handlu zagranicznego ze światem. Tajemniczo i po cichu, bez prasowych informacji publicznych, opracowywały zasady i projekty prywatyzacji poszczególnych i całych branż przemysłowych i finansowych, i to jako kierunków długoterminowego rozwoju gospodarki polskiej.

Strona polska umożliwiła całkowitą penetrację naszej gospodarki i wypełni ułatwiła obcym firmom dostęp niemal do wszystkiego, co mogło być przedmiotem obcego zainteresowania. Jak pewnie i z jaką wyższością przedstawiciele zagranicznych firm doradczych odnosili się do naszego aparatu, który im zlecał opracowywanie tych rzekomych ekspertyz prywatyzacyjnych, niech świadczy jeden faktyczny przykład?

Firma doradcza z Londynu przysłała swoich rzekomych ekspertów do Warszawy, którzy opracowali analizę prywatyzacyjną firmy warszawskiej, phz Elektrim. Polski specjalista, nie uznawany przez londyńczyków za eksperta, bardzo dokładnie i szeroko skrytykował tę pseudo ekspertyzę, wykazał ogrom błędów, wad, przeinaczeń, i nonszalancję, uznał ją za nie trafną i słabą merytorycznie, wnioskując odrzucenie i odmowę zapłaty. Przeciwko tej jego ocenie oburzenie wyraził zarząd tej angielskiej renomowanej firmy doradczej, że jakiś /używali określenia jakiś Polski pracownik/ ośmielił się skrytykować i zakwestionować opracowanie ich słynnej na całym świecie firmy. Grozili nawet podaniem tego polskiego eksperta do Sądu za rzekome zniesławienie. Kiedy ów polski ekspert wyraził zgodę na proces sądowy i udostępnienie swojej oceny prasie polskiej, to oburzenie natychmiast wycofano, aby sprawy nie podawać do prasy polskiej, ponieważ nie byli osadzeni w realiach polskiej gospodarki? Wycofali się ze wszystkiego, przepraszając i chcą dalej współpracować, a ekspertyza polskiego eksperta musiała być przynęta, ponieważ konsekwentnie nie ustępował i znalazł się taki jeden jego przełożony, który też ją podtrzymał, ale to był jedyny i rzadki wyjątek.  

Zaskakującym i nie zrozumiałym jest, że w całym tym długoterminowym procesie prywatyzacyjnym nie uczestniczyły i nadal niemal nie uczestniczą polskie uczelnie ekonomiczne, instytuty uczelniane, naukowo-badawcze i inne choćby branżowe, tzw. resortowe, a nawet Polskiej Akademii Nauk, które mogłyby zarobić na swoje utrzymanie podnosząc swój poziom badawczy, i przez to zmalałoby dofinansowanie budżetowe na ich utrzymanie. Zarzuca się tym placówkom niski stopień badawczy w przydatności dla praktyki gospodarczej, a z drugiej strony jakby nie dopuszcza się ich do takich prac i to wtedy kiedy z niezrozumiałych względów preferuje się obcych płacąc im w dewizach i dalej nierozważnie zadłużając państwo za granicą do stopnia niemal nie wypłacalności, o czym już społeczeństwo nie było dostatecznie informowane. Wiedza, i poziom merytoryczny polskich specjalistów był wyższy od zagranicznych. Mimo stosunkowo niskiej wartości merytorycznej i malej przydatności tych prac, firmy zagraniczne otrzymywały wysokie wynagrodzenia.

Z tabeli 2 wynika, ze na 53 pozycje firm zagranicznych, polskich firm występuje tylko 10, które otrzymały wynagrodzenie łącznie o równowartości 9.174.020 dolarów na ogólną kwotę 19.695.883, co stanowi 46,6 procent.                                

 Krajowe firmy dobrze znały realia polskiej gospodarki, stąd ich analizy prywatyzacyjne były bardziej rzetelnie opracowane, majątek przedsiębiorstw/spółek był prawidłowo i niemal zawsze wyżej wyceniony niż w analizach specjalistów zagranicznych z Wielkiej Brytanii czy z USA. Były bardziej rzetelne z trafnymi ocenami, i nie były opracowywane pod znanego zagranicznego nabywcę polskiego przedsiębiorstwa. Firmy zagraniczne miały słabą znajomość specyfiki gospodarki polskiej tamtego okresu, sytuacji i rzetelnego stanu przedsiębiorstw ,które oceniali i których prywatyzacje zalecali, nawet któremu zagranicznemu nabywcy. Krajowe firmy znacząco i prawie we wszystkich elementach występujących w takich ocenach, ich przewyższali, a mimo to zamówienia były w większości kierowane do firm zagranicznych. Zagraniczni nabywcy naszych przedsiębiorstw nie uznawali analiz i wycen prywatyzacyjnych opracowanych przez polskich specjalistów i polskie firmy doradcze, uznawali tylko i wyłącznie opracowania i wyceny firm zagranicznych. Mimo stosunkowo niskiej wartości merytorycznej i malej przydatności tych prac, firmy zagraniczne otrzymywały wysokie wynagrodzenia, co prezentują tabele 2,3,4 i 5, zamieszczone niej.

Tabela 3

Prywatyzacja – Firmy doradcze 1992 rok

			kurs 1USD=	13 631,26	zł
L.p.	Nazwa doradcy / wykonawcy analiz	Nazwa prywatyzowanego zakładu/spółki objętego ekspertyzą lub analiza sektorowa	Koszt doradztwa / analiz	Przedmiot doradztwa / analiz
w zł	w USD
1	2	3	4	5	6
1	Access Sp  Banku Pekao S.A.	Koszalińskie Zakłady Piwowarskie, Browary Koszalin	59 835 872	4 390	Analiza  przed prywatyzacyjna, III etap prywatyzacji
2	Access Sp Banku Pekao S.A.	Szczeciński Przemysł Drzewny w Szczecinie	53 710 000	3 940	Analiza, kampania promocyjna prywatyzacji
3	Access sp Banku Pekao S.A.	Polgraph w Nowym Sączu	100 000 000	7 336	Memorandum informacyjne spółki
4	Access Sp Banku Pekao S.A.	Wizamet S.A., w Lodzi	1 066 034 000	78 205	Doradztwo przy prywatyzacji, prowizja za prywatyzację
5	Access,Sp Banku Pekao S.A.	Browary Okocim	1 060 501 300	77 799	Analiza finansowa, przed prywatyzacyjna
6	Allen and Overy, Kancelaria  prawna  zagraniczna		1 118 998 900	82 091	Analiza masowej prywatyzacji przedsiębiorstw/spółek
7	Altheimer and Gray Poland sp z o.o.	Zakłady Przetwórstwa Owoców ‘Alima’,  Rzeszów	458 625 600	33 645	Analiza, usługi prawne prywatyzacji
8	American Appraisal  Milwaukee, USA	Cementownia  Warta	102 000 000	7 483	Analiza prywatyzacyjna, obsługa i sprzedaż akcji
9	American Appraisal Milwaukee, USA	PPMS, Zakłady Mięsne ‘Opole’, w Opolu	31580000	2 317	Analiza prywatyzacyjna, publiczne rokowania
10	Arnold  Hill	Huta Szkła Gospodarczego ‘Rozalia’ w Radomsku	55 000 000	4 035	Memorandum informacyjne
11	Arthur D. Little, Boston,USA	WSK- PZL Krotoszyn	2 226 160 650	163 313	Analiza, projekty prywatyzacyjne
12	Arthur D. Little, Boston,USA	Agromet  Kutno	4 351 868 650	319 257	Analiza, projekty prywatyzacyjne
13	Arthur Andersen, Chicago, USA	Cementownia Warta	343 650 000	25 210	Analiza, przed prywatyzacyjna, ocena finansowa
14	Arthur Andersen,Chicago., USA	Zakłady Samochodowe, Nysa	614 400 000	45 073	Prywatyzacyjne analizy ekonomiczno-finansowe
15	Arthur Andersen, Chicago, USA	Zakłady Mięsne Ostrołęka	732 720 000	53 753	Memorandum informacyjne
16	Arthur Andersen, Chicago, USA	Zakłady Mięsne ‘Tormięs’  w Toruniu	732 720 000	53 753	Memorandum informacyjne
17	Arthur Andersen, Chicago, USA	Zakłady Celulozowo-Papiernicze Kwidzyń	1 382 368 000	101 412	Opracowanie sprawozdania finansowego spółki
18	Arthur Andersen, Chicago, USA	Chemobudowa Kraków	1 092 546 000	80 150	Doradztwo prywatyzacyjne, memorandum informacyjne
19	Arthur Andersen, Chicago, USA	Zakłady  Papiernicze ‘Krapkowice’	189 658 000	13 913	Analiza przed prywatyzacyjna spółki
20	Arthur Andersen, Chicago, USA	Sektor Lożysk tocznych	2 153 300 000	157 968	Analiza, przed i prywatyzacyjna
21	Arthur Andersen, Chicago, USA	Zakłady Mięsne Pozmeat’ w  Poznaniu	732 720 000	53 753	Memorandum informacyjne
22	Hurst Morris Associates ,USA	Zakłady Przetwórstwa Owoców ‘Alima’ -Gerber Rzeszów	709 965 000	52 084	Analiza prywatyzacyjna spółki
23	Hurst Morris Associates, USA	Zakłady Koncentratów Spożywczych ‘Amino’ S.A., w Poznaniu	709 865 000	52 076	Analiza  prywatyzacyjna
24	BAA Business Analysts and Advicers,Londyn	Szczeciński Przemysł Drzewny w Szczecinie	500 000 000	36 680	Analiza, przygotowanie i przeprowadzenie sprzedaży spółki
25	BAA Business Analysts and Advicers, Londyn	Las – Piła S.A.	167 652 000	12 299	Analiza restrukturyzacji przemysłu drzewnego
26	Bain  and Company, Boston, USA	Polgaz	6 206 545 500	455 317	Analiza prawne i finansowe
27	Bain and Company, Boston, USA	Zakłady ‘Telfa – Telkom’ w Bydgoszczy	11 215 186 610	822 755	Analiza procesu prywatyzowania spółki
28	Bain and Company, Boston, USA	Sektor elektroniki polskiej	3 459 390 100	253 784	Analiza prywatyzacyjna
29	Bain and Company, Boston,USA	Sektor Telekomunikacji	2 513 195 100	184 370	Analiza, doradztwo i analizy prywatyzacyjne
30	Bain and Company, Boston, USA	Pollena Racibórz	5 159 889 800	378 534	Analiza prywatyzacyjna, badanie środowiska naturalnego
31	Bain and Company, Boston, USA	Pollena Nowy Dwór	3 518 555 000	258 124	Analiza prywatyzacji spółki
32	Bain and Company, Boston, USA	Pollena Bydgoszcz	110 652 300	8 118	Ogłoszenia w prasie zagranicznej
33	Bain and Company, Boston, USA	Pollena Uroda w Warszawie	4 350 024 500	319 121	Analiza prywatyzacyjna
34	Bain and Company, Boston,USA	Pollena Wrocław	631 426 300	46 322	Analiza prywatyzacyjna spółki
35	Baltic Acconntants and  Consultants, Warszawa /zagraniczna/	Rema w Reszlu	146 936 700	10 779	Memorandum informacyjne, sprzedaż akcji spółki
36	Bankers Trust International, Londyn	Mifam	921 005 900	67 566	Analiza  prywatyzacyjna
37	Bankers Trust International, Londyn	Fabryka Narzędzi Chirurgicznych ‘Chifa’ w Nowym Tomyślu	921 005 900	67 566	Analiza prywatyzacyjna
38	Bankers Trust International, Londyn	Zakłady Azotowe Tarnów	1 006 863 600	73 864	Analiza prywatyzacyjna
39	Bankers Trust International, Londyn	Zakłady  Włókien Syntetycznych ‘Stilon’ w Gorzowie Wielkopolskim	1 006 863 600	73 864	Analiza prywatyzacyjna
40	Barclays de Zoete Wedd /Barclays Bank/, Nowy Jork, USA	Sektor podzespołów samochodowych	1 929 185 900	141 527	Analiza, przed i prywatyzacyjna
41	Bradbury	Fabryka Samochodów  Rolniczych ‘Tarpan’ ,Poznań	380157600	27 889	Analiza, ocena stanu środowiska  naturalnego spółki
42	Bradbury	Telfa – Telkom w Bydgoszczy	148 012 500	10 858	Analiza, oszacowanie stanu środowiska prywatyzowanej. spółki
43	CA Investment Banking, USA	Zakłady Przetwórstwa Owoców ‘Alima’ – Rzeszów	3 759 113 100	275 772	Analiza prywatyzacyjna spółki
44	CA Investment Banking, USA	Nadodrzańskie Zakłady Tłuszczowe ‘Brzeg’ w Brzegu	966 722 700	70 920	Analiza,  wycena i sprzedaż prywatyzacyjna
45	Ca Investment Banking, USA	Tolmicko , Tolmicko	812 568 000	59 611	Analiza prywatyzacji spółki
46	CA Investment Banking, USA	Zakłady Koncentratów Spożywczych ‘Amino’ S.A., w Poznaniu	2 696 098 500	197 788	Analiza prywatyzacyjna
47	Central Europe Trust Company, Londyn	Orbis	843 192 300	61 857	Analiza, wycena majątku spółki
48	Central Europe Trust Company, Londyn	Zakłady Cukiernicze ‘Olza’ w Cieszynie	899 336 000	65 976	Ogłoszenia w Rzeczypospolitej
49	Company Assistance, Londyn	Sektor obrabiarkowy	6 279 093 100	460 639	Analiza, przed i prywatyzacyjna
50	Company Assistance, Londyn	Sektor budownictwa	1 180 705 000	86 617	Analiza, doradztwo przy prywatyzacji spółek
51	Company Assistance, Londyn	Zakłady Obuwnicze ‘Modex’ w Bielsku Białej	347 802 700	25 515	Analiza prywatyzacyjna spółki
52	Company Assistance, Londyn	Sector obówniczy	4 552 001 900	333 938	Analiza przed prywatyzacyjna
53	Coopers and Lybrand, Londyn	Sektor handlu zagranicznego	995 536 600	73 033	Analiza, raport na temat restrukturyzacji handlu zagranicznego
54	Creditanstalt  Investment	SZPT Katowice	2 242 600 000	164 519	Analiza prywatyzacyjna
55	CSFB – Credit Suisse First Boston, Boston, USA	Fabryka Samochodów Osobowych ‘FSO’, w Warszawie	122 512 900	8 988	Analiza prywatyzacyjna fabryki produkcji samochodów
56	Deloittle and Touche, Londyn	Polifarb Cieszyn	400 000 000	29 344	Analiza, przygotowanie do sprzedaży spółki
57	Deloitte and Touche, Londyn	Polifarb Wroclaw	169 770 000	12 454	Memorandum Informacyjne
58	Deutsche Bank, Niemcy		6 131 352 600	449 801
59	Dickinson Wright, Detroit, USA	Nadodrzańskie Zakłady Tłuszczowe ‘Brzeg’, w Brzegu	202 860 000	14 882	Analiza prawna prywatyzowania spółki
60	Dickinson Wright, Detroit, USA	Telfa – Telkom w Bydgoszczy	391 875 000	28 748	Usługa – umowa kupna sprzedaży
61	Dickinson Wright,Detroit, USA	SZPT Katowice	587 960 000	43 133	Analizy prawne
62	Drawlane Consultants, Londyn	Miejskie Zakłady Komunikacyjne	1 213 865 200	89 050	Analiza prywatyzacyjna
63	DRT Poland	Polifarb Wrocław	400 000 000	29 344	Prowizja za sprzedaż zakładów
64	DRT Poland	Sektor Farb i lakierów	66 420 000	4 873	Analiza o zanieczyszczeniu środowiska spółki
65	Echoli Regie Publicitare	Zakłady Koncentratów Spożywczych ‘Skawina	57 353 600	4 208	Ogłoszenia o prywatyzacji  w prasie zagranicznej
66	Ernst and Young , Londyn	Sektor przetwórstwa ziemniaka	243 738 000	17 881	Analiza przed i prywatyzacyjna
67	Ernst and Young, Londyn	Zakłady Mięsne ‘Meat’ w Gdyni	13 260 000	973	ogłoszenia w prasie zagranicznej
68	Ernst and Young, Londyn	Zakłady Mięsne ‘Polmeat’ w Brodnicy	12 000 000	880	Ogłoszenie w Rzeczypospolitej
69	Ernst and Young, Londyn	Sektor mięsny	868 149 200	63 688	Analiza  przed i prywatyzacyjna
70	Ernst and Young, Londyn	WSK -PZL Świdnik	2 119 080 000	155 457	Analiza prywatyzacji spółki
71	Evip International sp z o.o.,Warszawa	Lubelska Fabryka Maszyn Rolniczych ‘ Agromet’ Lublin	192 214 700	14 101	Analiza restrukturyzacyjna spółki
72	Evip International, sp z o.o., Warszawa	Dozachem	104 000 000	7 630	Analiza, sprzedaż udziałów prywatyzowanej spółki
73	Evip International, sp z o.o., Warszawa	Huta Sędzimira Kraków	380 000 000	27 877	Analiza, projekt restrukturyzacji spółki
74	Evip International, sp z o.o., Warszawa	Pomorska Fabryka Mebli ‘Klose’ ,Nowe n/Wisła	350 000 000	25 676	Analiza, sprzedaży udziałów  prywatyzowanej spółki
75	Evip International sp z o.o., Warszawa	Huta Oława S.A. w Oławie	263 000 000	19 294	Ogłoszenia, sprzedaż akcji
76	Hambros Bank, Londyn	Cieszyńskie Zakłady Kartoniarskie w Cieszynie	678 772 900	49 795	Prowizja za sprzedaż akcji
77	Hambros Bank, Londyn	Zakłady Celulozowo -Papiernicze Kwidzyń	24 149 000 000	1 771 590	Prowizja za sprzedaż akcji spółki
78	Hambros Bank, Londyn	Zakłady Papiernicze ‘Malta’, w Poznaniu	3 219 795 000	236 207	Prowizja za sprzedaż akcji spółki
79	Hambros Bank, Londyn	Sektor celulozowo-papierniczy	15 868 139 700	1 164 099	Analiza przed i prywatyzacyjna
80	Henry Schroders, Londyn	Sektor  farb i lakierów	4 667 295 200	342 396	Analiza przed prywatyzacyjna
81	Hestia Consultants sp z o.o., Sopot	ZIPO Gdańsk	35 000 000	2 568	Analiza przygotowawcza do sprzedaży spółki
82	ING Bank, Holandia	Juwenia, Cieszyn	144 235 000	10 581	Memorandum informacyjne
83	ING Bank, Holandia	Zakłady Konfekcji Technicznej ‘Lubawa’ w Lubawce	144 235 000	10 581	Memorandum informacyjne
84	ING Consultants	Zakłady Przemysłu Dziewiarskiego ‘Opolanka’	338 273 800	24 816	Doradztwo prywatyzacyjne
85	InterBank S.A., Warszawa	Zakłady Wyrobów Sanitarnych ‘Koło’	50 000 000	3 668	Memorandum informacyjne
86	InterBank S.A., Warszawa	Cersanit Krasnystaw	50 000 000	3 668	Memorandum informacyjne
87	Kleinwort Benson Bank, Londyn	Sektor Łożysk tocznych	775 280 000	56 875	Analiza prywatyzacyjna
88	Kon-Gos S.A., krajowa	Sektor przemysłu owocowo-warzywnego	92 500 000	6 786	Analiza, restrukturyzacja przemysłu przetwórczego
89	KPMG  Reviconsalt Sp z o.o.w	Tolmicko , Tolmicko	357 550 000	26 230	Analiza prywatyzowania spółki
90	KPMG Reyiconsult	SZPT Katowice	501 947 400	36 823	Analizy finansowe spółek
91	Lawyer Service, Nowy Jork, USA		123 347	9
92	Maison Lazard et Cie, Paryż,Francja	Fabryka Samochodów Ciężarowych  ‘Star’	513 258 000	37 653	Prowizja za sprzedaż akcji spółki
93	Maison Lazard et Cie, Paryż, Francja	Sektor naftowy	6 165 544 000	452 309	Analiza wstępnej fazy prywatyzacji
94	Maison Lazard et Cie, Paryż, Francja	Sektor samochodowy	15 113 657 700	1 108 750	Analiza prywatyzacyjna
95	Martech	Sektor Łożysk tocznych	197 657 000	14 500	Analiza, Ocena środowiska prywatyzowanych spółek
96	Monciereff Consortium	Sektor elektroniki polskiej	2 182 359 900	160 100	Analiza prywatyzacyjna branży
97	Monciereff Consortium	Refa, Świebodzice	140 165 600	10 283	Analiza prywatyzacyjna spółki
98	Monciereff Consortium	Telfa – Telkom w Bydgoszczy	140 795 000	10 329	Analiza prywatyzacyjna spółki
99	Morgan,  Grenfell and Co. Londyn	Sektor przemysłu tytoniowego	3 599 166 000	264 038	Doradztwo, raport w sprawie prywatyzacji spółek
100	MPW	Zakłady Przetwórstwa Owoców  ‘Alima’ Rzeszów	2 959 500 000	217 111	Analiza, koszty usługi sprzedaży spółki
101	MPW	Tonsil S.A. we Wrześni	2 980 000	219	Wypłata prowizji za sprzedaż akcji
102	NBS Holding Poland	Orbis, Warszawa	345 484 100	25 345	Analiza prywatyzacji i restrukturyzacji spółki
103	NBS Holding Poland	Sektor Farb i Lakierów	152 750 000	11 206	Analiza prywatyzacyjna
104	NMB – BH Consultants	Hefra, Warszawa	599 942 600	44 012	Analiza, memorandum informacyjne
105	NMB – BH Consultants	Stocznia Radunia	9 594 500	704	Analiza prywatyzacyjna spółki
106	NMB – BH Consultants	Stocznia Parnica	9 594 500	704	Analiza prywatyzacyjna spółki
107	NMB Bank France	Juwenia, Cieszyn	544 685 800	39 959	Analiza prywatyzacyjna
108	NMB Bank France	Zakłady Konfekcji Technicznej ‘Lubawa’ w Lubawce	515 313 700	37 804	Analiza prywatyzacyjna
109	NMB Bank France	Zakłady Przemysłu Dziewiarskiego ‘Opolanka’	515 313 700	37 804	Analiza prywatyzacyjna
110	NMB-bh Consultants	Porcelana Wałbrzych	397 355 000	29 150	Analiza, memorandum informacyjne
111	Penetrator	Zakłady Koncentratów Spożywczych ‘Amino’ S.A. w Poznaniu	139 196 300	10 212	Obsługa maklerska
112	Penetrator	Karpinż, Poznań	6 549 300	480	obsługa maklerska
113	Price Water house, Londyn	Sektor samochodów dostawczych	552 912 000	40 562	Analiza, przegląd finansowy
114	Price Waterhouse, Londyn	Fabryka Samochodów  Rolniczych ‘Tarpan	603 735 800	44 291	Analiza oceny finansowej spółki, wycena środków trwałych
115	Prince Waterhouse, Londyn	Fabryka Autobusów ‘Jelcz’ w Jelczu	896 408 000	65 761	Analiza prawna, ekonomiczno-finansowa spółki
116	Pro-Invest International sp z o.o.,Warszawa	Huta Szkła Gospodarczego ‘Irena’ w Inowrocławiu	586 944 200	43 059	Analiza, sprzedaż akcji prywatyzowanej spółki
117	Pro-Invest International sp z o.o.,Warszawa	Rena – Kord S.A.	330 000 000	24 209	Analiza ekonomiczno-finansowa spółki
118	Samuel Montagu Bank   and Co. Londyn	Fabryka Transformatorów i Aparatury Trakcyjnej ‘Elta’ Sp z o.o. w Lodzi	1 383 710 500	101 510	Analiza prywatyzacji spółki
119	Sankt Annane Bank, New Bedford, USA	Porcelana Wałbrzych	62 797 200	4 607	Analiza finansowa, zaproszenie do publicznych rokowań, przed prywatyzacyjna
120	Sankt Annane Bank  and Co. USA	Browar Warmińsko-Mazurski ‘Olsztyn’	946 250 300	69 418	Analiza, wycena i zasady prywatyzacji Browaru
121	S.G.Wartburg Bank and Co. Londyn		12 177 863 500	893 378	Analiza masowej prywatyzacji przedsiębiorstw/spółek
122	The Lek Partnership, Londyn	Sektor produkcji opon i wyrobów gumowych	6 960 403 200	510 621	Analiza przed i prywatyzacyjna
123	Skadden,  Arps, Slate, Nowy York	Fabryka Samochodów Małolitrażowych Bielsko Biała	3 690 937 100	270 770	Obsługa prawna, doradztwo strategiczne negocjacje z Fiatem
124	Uni – Expert, sp z o.o, Kutno	Orbis	1 000 000 000	73 361	Analiza stanu prawnego spółki
125	Union Bank of Switzerland, Zurich	Analiza sektorowa	1 306 077 500	95 815	Analiza prywatyzacyjna za bony  prywatyzacyjne
126	Vinson and Elkins, USA	Orbis	148 402 300	10 887	Analiza prywatyzacji spółki
127	White and Case, Nowy York, USA	Zakłady Samochodowe, Nysa	115 029 000	8 439	Analiza prawna przed prywatyzacyjna
128	White and Case, Nowy York, USA	Polmo SHL Kielce	115 029 000	8 439	Analiza prywatyzacji zakładu, analizy prawne
129	White and Case, Nowy York, USA	Fabryka Samochodów Ciężarowych FSC Lublin	126 639 100	9 290	Analiza prawna ,prywatyzacja spółki
130	White and Case, Nowy York, USA	Fabryka Samochodów .Rolniczych ‘Tarpan’, w Poznaniu	126 639 100	9 290	Analiza prawna, prywatyzacja spółki
131	York Prust,	Państwowe Wydawnictwa Naukowe w Warszawie	399 751 900	29 326	Analiza prywatyzacyjna spółki
132	pozostałe  firmy  uczestniczące doradczo i prasa krajowa w której zamieszczano ogłoszenia		68 638 480 543	5 035 373	Różnorodne  analizy i oceny prywatyzacyjne
x	Ogółem	x	289 725 977 272	21 254 527	X

 Źródło: różnorodne materiały prasowe i sejmowe.

Opracowanie własne; dr Ryszard Ślązak

[ UWAGA: W trzecim wierszu od góry pozycje dotyczą kosztów doradztwa/analiz wyrażonych w 3 kolumnie w złotych i w 4 kolumnie dolarach amerykańskich ]

Z danych tabeli 2 wynika, że aż 52 zagraniczne firmy doradcze opracowywały w roku 1992 analizy przed i prywatyzacyjne. Analizy te dotyczyły jak prywatyzować cale branże polskiej gospodarki, jako tak zwane analizy sektorowe, i indywidualnie dla poszczególnych prywatyzowanych spółek przemysłowych, budowlanych, handlu zagranicznego, a nawet usługowych. Na ogólną liczbę 131 podmiotów doradczych, które pobrały wynagrodzenie w tym roku, polskich było tylko pięć, pozostałe były zagraniczne. Określały i wyceniały wartość zbywanych narodowych spółek, określały jakby ceny i warunki zbycia. Wyceniały je odcinkowo i kompleksowo, a nawet wykonywały analizy środowiskowe w przedmiocie ochrony środowiska, wskazywały inwestora strategicznego, późniejszego nabywcę narodowej spółki. Tabela obrazuje, która zagraniczna firma doradcza wykonywała w roku 1991, analizy prywatyzacyjne, jakie i dla których naszych przedsiębiorstw przeznaczanych do sprzedaży, oraz jakie wykonali ekspertyzy sektorowe dla poszczególnych naszych ówczesnych 21 branż przemysłowych, i po jakim koszcie zlotowym i dewizowym. Wszelkie prace studialne przed prywatyzacyjne, i późniejszy proces prywatyzacyjny, zbycia spółek prowadziły te cudzoziemskie firmy. W ich gronie wystąpiły różnorodne banki zagraniczne, które praktycznie albo w przeszłości nie współpracowały z polskimi bankami w ogóle, bądź tylko w minimalnym stopniu do roku 1991, nie udzielały polskim bankom i firmom kredytów, a nagle pojawiły się do wysoko płatnego dewizowo doradztwa przy prywatyzacji i to bezpośrednio organom państwowym.

W roku 1991 firmy na doradztwie rządowym zarobiły 19 695 883 dolarów amerykańskich, tabela 2, stanowiąc w koszcie 10 procent uzyskanych w tym roku wpływów finansowych ze sprzedaży przedsiębiorstw. W następnych latach ocenianego czterolecia, koszty doradztwa cudzoziemskiego wyniosły, w 1992 roku 21 254 527 dolarów amerykańskich, co obrazuje tabela 3.

Dane te nie obejmują wszystkich zagranicznych firm doradczych, które w tym okresie doradzały naszym władzom gospodarczym przy prywatyzacji przedsiębiorstw handlu zagranicznego, podlegających wówczas Ministerstwu Współpracy Gospodarczej z Zagranica, czy doradztwa zagranicznego przy prywatyzacji przedsiębiorstw z resortu obrony narodowej. Dla których występuje brak danych, a przynajmniej dla badającego nie były dotychczas dostępne. Z tego względu koszty zagranicznego doradztwa prywatyzacyjnego faktycznie były wyższe od podanych w tabelach.

W roku 1993 koszty te stanowiły kwotę 16 875 094 dolarów, a w roku 1994 pozostały mniej więcej na tym samym poziomie, wynosząc 16 073 388 dolarów amerykańskich. W całym tym czteroleciu koszty te wyniosły, łącznię 73.898 892 Dolarów, tabela 6, stanowiąc około 67,2 procent ogółu kosztów prywatyzacyjnych. Takich dochodów były pozbawione wszystkie podmioty ekonomiczne w Polsce, razem wzięte, z instytutami i uczelniami ekonomicznymi włącznie, które mogłyby doradzać w całym dotychczasowym procesie prywatyzacyjnym.

Analogicznie jak dla roku 1991 i tabeli 2, w dalszych tabelach 3-ciej dla roku 1992, czy 4-tej dla roku 1993 oraz 5-tej dla roku 1994, wykazano z nazwy zagraniczne firmy doradcze, które świadczyły centralnym władzom państwowym, głównie Ministerstwu Przekształceń Własnościowych, późniejszemu Ministerstwu Skarbu Państwa, usługi doradcze. Wykazano, które to firmy zagraniczne, jakie analizy prywatyzacyjne wykonywały dla sprzedaży,  i których naszych przedsiębiorstw, lub jakie ekspertyzy branżowej prywatyzacji, i po jakim koszcie zlotowym i dewizowym, co prezentują w pełnym ujęciu zapisy danych zamieszczone w tabeli 6.Te ogromne wydatki obciążały w całości i dewizowo budżet państwa.

Doradcy zagraniczni domagali się płatności za swoje usługi doradcze w dewizach, którymi państwo w tym okresie w małym stopniu dysponowało. Na pokrycie tych płatności w dewizach Ministerstwo Finansów zaciągnęło w roku 1991 średnioterminowy kredyt finansowy w Światowym Banku Odbudowy i Rozwoju, zwanym potocznie i skrótowo, Bankiem Światowym, w kwocie 450 mln dolarów amerykańskich, który w całości, z godnie z celem uzyskania, został przeznaczony na pokrycie kosztów polskiej transformacji. W terminie umownym został spłacony.

W roku 1993 finansowany z wydatków budżetowych państwa koszt dodatkowego  doradztwa prywatyzacyjnego wyniósł ponad 37 mln zł, choć nie wiadomym czy dotyczyło to wyłącznie firm obcych, czy innych tytułów, bo do tytułu doradztwa zaliczano też inne koszty rodzajowe, np. reklamy. Prywatyzowano i przekształcano w tym roku 184 zakładów państwowych. W doradztwie firmy zagraniczne brały udział w aż 100 pozycjach tytułów doradczo płatniczych w większości były to banki zagraniczne.

Do najdroższych doradców należały Habros Bank, który doradzał przy prywatyzacji 5 państwowych zakładów papierniczych, za co pobrał zapłatę w kwocie 2 325 356 dolarów, Bain and Company za doradztwo przy prywatyzacji zakładów telekomunikacyjnych zarobił 2 951 146 dolarów, Price Waterhause zarobił 1,9 mln nowych zł, White and Case 110 tys. nowych  zł, Samuel Montagu zarobił 666 600 dolarów, Credianstalt Inwestment zarobił 207 202 dolarów, Societe General za doradzanie przy prywatyzacji Stomilów uzyskał zapłatę w kwocie 364 917 dolarów, NM Rothschild 270 tys. nowych zł, Winson and Elkins zarobił 150 tys. nowych zł, Dickions Wringht zarobił 300 tys. nowych zł, Sholden, Arps Hate Meagher zarobił 323 tys. nowych zł, BAA zarobił 143 tys. nowych zł, KPMG zarobił 400 tys. nowych  zł, Artur Andersen zarobił 672 690 dolarów, Deloitte and Touche 100 tys. nowych zł, Kleinwort Benson Limited zarobił 260 tys. nowych zł, International Finance Corporation zarobił 845 895 dolarów, York Trust 160 tys. nowych zł, ING Bank 90 tys. nowych zł. Wszystkie te wymienione i niewymienione firmy zagraniczne uzyskały w roku 1993 zapłatę za te usługi w kwocie 16 875 094 dolarów, co stanowiło 69 procent ogólnego rocznego kosztu obsługi prywatyzacji.

Tabela 4

Prywatyzacja – Firmy doradcze w 1993 roku	kurs 1USD=	18 145zł
L.p.	Nazwa doradcy / wykonawcy analiz	Nazwa prywatyzowanego zakładu/spółki objętego ekspertyzą lub analiza sektorowa	Koszt doradztwa / analiz	Przedmiot doradztwa / analiz
w zł	w USD
1	2	3	4	5	6
1	Access sp Baanku Pekao S.A	Polgraph S.A. w Nowym Sączu	100 000 000	5 511	Prowizja za sukces II fazy prywatyzacji
2	Access Sp Banku Pekao S.A.	Kieleckie Przedsiębiorstwo Budownictwa Przemysłowego ‘Bick’ S.A. w Kielcach	412 931 000	22 757	Doradztwo prywatyzacyjne. Prowizja za sukces w sprzedaży akcji
3	Access sp Banku Pekao S.A.	Szczeciński Przemysł Drzewny w Szczecinie	486 000 000	26 784	Prowizja za sprzedaż akcji spółki
4	Access Sp Banku Pekkao S.A.	Wizamet S.A.	165 985 200	9 148	Prowizja za sukces w sprzedaży spółki
5	American Appraisal	Zakłady Mięsne ‘Opole’ S.A.	422 990 000	23 312	Prowizja za sukces w sprzedaży spółki
6	Arthur Andersen	Fabryka Samochodów Małolitrażowych, Bielsko Biała/Tychy	9 512 093 200	524 227	Przygotowanie dokumentacji finansowej do NEWCO
7	Arthur Andersen	Zakłady Mięsne  ‘Ostrołęka’	867 927 700	47 833	Prowizja za sukces w sprzedaży akcji
8	Arthur Andersen	Chemobudowa Kraków S.A.	70 000 000	3 858	Doradztwo w prywatyzacji spółki
9	Arthur Andesen	Zakłady Mięsne ‘Pozmeat’, w Poznaniu	1 755 920 000	96 772	Przeprowadzenie prywatyzacji obsługa prawna sprzedaży akcji
10	BAA	Przemysł Drzewny ‘Las Piła’ w	207 304 800	11 425	Memorandum informacyjne, ogłoszenie w prasie zagranicznej
11	BAA	Zakłady Mięsne ‘Sokołów Podlaski’	300 000 000	16 533	Przygotowanie prospektu sprzedaży akcji spółki
12	BAA	Fabryka Kuchenek ‘Wronki’, we Wronkach	329 439 500	18 156	Memorandum informacyjne, przygotowanie prywatyzacji, wycena fabryki, zaproszenie do rokowań.
13	Bain and Coimpany	Zakłady Wytwórcze Urządzeń Telefonicznych ‘ZWUT’ Warszawa	12 056 595 500	664 458	Analiza stanu prawnego, badania finansowe, raport o stanie środowiska, prowizja za sukces prywatyzacyjny
14	Bain and Company	PZT Warszawa	14 450 274 200	796 378	Prywatyzacja, nagroda za sukces prywatyzacyjny
15	Bain and Company	Teletra  Poznań	17 524 228 600	965 788	Analiza prywatyzacyjna, premia za sukces w sprzedaż akcji
16	Bain and Company	Telkom-Telfa Bydgoszcz	336 215 600	18 529	Prowizja za sukces prywatyzacyjny, sprzedaży akcji
17	Bain and Company	Elwro Wrocław	9 181 235 500	505 993	Analiza stanu prawnego, badania finansowe, raport o stanie środowiska
18	Bain and Company	Drumet S.A.	1 425 866 500	78 582	Prywatyzacja pilotażowa, ogłoszenia w prasie zagranicznej
19	Bain and Company	Fabryka Kabli w Bydgoszczy	17 953 348 500	989 438	Umowa pilotażowej sprzedaży spółki, sprzedaż, ogłoszenia w prasie zagranicznej
20	Bain and Company	Pollena Wrocław	5 920 922 900	326 312	Prowizja za sukces prywatyzacyjny, sprzedaż spółki
21	Interbank S.A.	Zakłady Wyrobów Sanitarnych ‘Koło’, w Kole	468 700 000	25 831	Prowizja za sukces w sprzedaży udziałów
22	Bankers Trust Internacjonal	Chifa w Nowym Tomyślu	1 583 458 000	87 267	Analiza prawna, prowizja za sukces w sprzedaży akcji
23	Bankiers Trust International	Chirmed sp. z o.o.	1 196 843 500	65 960	Prowizja za sprzedaż akcji spółki
24	BMP International Ltd	Agencja Kapitałowo Rozliczeniowa S.A. /Huty Warszawa/	325 665 000	17 948	Opracowanie projektu propozycji układowych
25	Bradbury	Fabryka Samochodów Rolniczych Tarpan, Poznań	157 016 000	8 653	Analiza, oszacowanie stanu środowiska spółki
26	Bradbury	Fabryka Autobusów ‘Jelcz’, w Jelczu	46 410 400	2 558	Analiza oceny stanu  środowiska
27	Brekinson Wright	PZT Warszawa	634 139 800	34 948	Analizy prawne
28	Brinkman and Partner	Zakłady Przemysłu Odzieżowego ‘Confex’	128 618 600	7 088	Memorandum informacyjne i analiza prawna
29	Brinkman and Partner Investment	PPHU ‘Izopol’ S.A.	49 995 600	2 755	Opracowanie memorandum Informacyjnego i strategii prywatyzacyjnej
30	Cental Europe Trust Company	Orbis S.A.	46 290 500	2 551	Projekt wyceny wartości spółki przed prywatyzacją
31	Central Europe Trust	Koncentraty Spożywcze ‘Skawina’ w Skawinie	6 633 067 800	365 559	Analiza ekonomiczno-finansowa, memorandum informacyjne.
32	Central Europe Trust	Z-dy Wyrobów Cukierniczych ‘Olza’	1 866 592 200	102 871	Prowizja za sukces prywatyzacyjny, sprzedaży akcji
33	Central Europe Trust Company	Zakłady Przemysłu Cukierniczego’ San’ w Sanoku	725 576 000	39 988	Przygotowanie memorandum informacyjnego
34	Assistance Company, Londyn	Ponar Żywiec	845 873 800	46 617	Przeprowadzenie prywatyzacji spółki
35	Assistance Company, Londyn	Enegoaparatura S.A.	1 771 289 600	97 619	Prowizja za sukces prywatyzacyjny w sprzedaży spółki
36	Assistance Company, Londyn	Prefabet Rakowice	2 207 829 800	121 677	Prowizja za sukces w prywatyzacji spółki
37	Assistance Company, Londyn	Browary Wielkopolskie ‘Lech’ w Poznaniu	10 333 996 500	569 523	Przeprowadzenie prywatyzacji, usługi prawne i sprzedaż akcji
38	Assistance  Company, Londyn	Famot Pleszew	590 082 700	32 520	Przeprowadzenie prywatyzacji spółki
39	Assistance  Company, Londyn	Browary Szczecin	21 317 100	1 175	Wycena wartości fabryki do sprzedaży
40	CPC Europe Consumer Foods Ltd	Amino, Poznań	2 038 800 000	112 362	Zwrot poniesionego kosztu prywatyzacji
41	Creditanstalt Financial Advisers	Zakłady ‘Fasing’ S.A.	1 082 291 000	59 647	Opinia prawna, raport o stanie środowiska, analizy operacyjno-ekonomiczne, przegląd rynku
42	Creditanstalt Financial Advisers	Nadodrzańskie Zakłady Tłuszczowe w Brzegu	1 050 298 000	57 884	Analiza  operacyjno-ekonomiczna, raport o przeglądzie rynku
43	Creditanstalt Investment	SZPT Katowice	1 627 083 900	89 671	Prowizja za sprzedaż akcji spółki
44	Deloitle and Touche	Fabryka Samochodów Małolitrażowych, Bielsko Biała	192 385 000	10 603	Usługi związane z weryfikacja sprawozdań gospodarczych
45	Deloitle and Touche	Polifarb Cieszyn	300 000 000	16 533	Analiza i w prowadzenie akcji na rynek do sprzedaży
46	Deloitle and Touche	Skołowin, Szczecin Skołowin	500 000 000	27 556	Analiza prawna i ekonomiczno –finansowa
47	Dickinson and Wright	SZPT Katowice	227 249 400	12 524	Prowizja za operacje kupna/sprzedaży akcji
48	Dickinson Wright	Teletra Poznań	596 443 600	32 871	Analizy prawne
49	Drawlane Consultants	Miejskie Zaklady Komunikacyjne	464 847 700	25 619	Doradztwo prywatyzacyjne i restrukturyzacyjne spółki
50	Ernst and Young	Zakłady Mięsne ‘Meat’ S.A., w Gdyni	878 800 500	48 432	Usługa związana ze sprzedażą Zakładu mięsnego
51	Ernst and Young	Zakłady Mięsne ‘Polmeat’ S.A., w  Brodnicy	424 356 300	23 387	Prowizja za sprzedaż akcji spółki
52	Evip International	Huta Oława S.A., w Oławie	44 492 600	2 452	Ogłoszenie w prasie zagraniczne, Financial Times
53	Evip International	C. Hartwig  S.A. ,w Gdańsku	204 900 000	11 292	Prowizja za sukces w sprzedaży udziałów  spółki
54	Evip International	Proamed Sp z o.o.	291 340 800	16 056	Prowizja za sukces w sprzedaży udziałów spółki
55	Financial Times	Zakłady Koncentratów Spożywczych ‘Skawina’  S.A., w Skawinie	44 009 400	2 425	Ogłoszenie prywatyzacyjne
56	Financial Times	Elektrociepłownia  Kraków	44 361 900	2 445	Ogłoszenia o prywatyzacji spółki
57	GP Marketing	Zakłady Mięsne ‘Sokołów’ w Sokołowie Podlaskim	3 820 452 500	210 551	Promocja, reklama, poligrafia, produkcja filmów, emisja w mediach
58	Hambros Bank	Zakłady Celulozowo-Papiernicze ‘Kwidzyń’	11 731 427 400	646 538	Prowizja za sukces prywatyzacyjny, sprzedaży akcji
59	Hambros Bank	Zakłady Celulozowo –Papiernicze ‘Świecie’	26 238 922 700	1 446 069	Doradztwo prywatyzacyjne
60	Hambros Bank	Kluczewskie Zakłady Papiernicze ‘Kluczew’	1 407 744 600	77 583	Doradztwo prywatyzacyjne
61	Hambros Bank	Warszawskie Zakłady Papiernicze ‘Jeziorna’	1 407 744 600	77 583	Doradztwo prywatyzacyjne
62	Hambros Bank	Kostrzyńskie Zakłady Papiernicze ‘Kostrzyn’	1 407 744 600	77 583	Doradztwo prywatyzacyjne
63	Hambros Bank	Kieleckie Zakłady Wyrobów Papierniczych	1 407 744 600	77 583	Doradztwo prywatyzacyjne
64	INC BH Consultants	Opolanka S.A.	351 289 800	19 360	Doradztwo prywatyzacyjne
65	ING Bank,  Holandia	Angella Białystok	108 835 000	5 998	Opracowanie memorandum Informacyjnego
66	ING Bank,Holandia	Juvenia Cieszyn	261 501 800	14 412	Opracowanie raportu ostanie spółki i przegląd finansowy
67	ING Bank, Holandia	Texo w Lodzi	163 540 000	9 013	Opracowanie memorandum informacyjnego
68	Inter Bak S.A.	Polam Mysłowice	314 981 200	17 359	Analiza przed prywatyzacyjna stanu prawnego, badanie finansowe, prowizja
69	Inter Bank S.A.	Polam Szczecinek	333 030 200	18 354	Analiza stanu prawnego, badanie finansowe, prowizja
70	Inter Bank S.A.	Prefabet Lisów Sp. z o.o.	352 427 000	19 423	Analiza stanu prawnego, finansowego, wycena wartości spółki
71	International Finance Corporation	Cementownia ‘Strzelce Opolskie’	1 336 305 000	73 646	Memorandum informacyjne, ogłoszenie w prasie zagranicznej.
72	International Fianancial Corporation,USA	Śląskie Zakłady Prem. wapienniczego ‘Opolwap’.	6 294 276 500	346 888	Prowizja za transakcję sprzedaży spółki
73	International Finance Coirporation	Cementownia ‘Małagoszcz’ w Małagoszczy	679 610 000	37 454	Projekt prywatyzacji spółki
74	International Finance Corporation	Z-dy Cementowo-Wapiennicze ‘Górażdże’	1 336 305 000	73 646	Memorandum informacyjne ogłoszenie w prasie zagranicznej.
75	International Finance Corporation	Kombinat Cementowo-Wapienniczy ‘Warta’	46 185 000	2 545	Ogłoszenia w prasie zagranicznej.
76	International Finance Corporation	Cementownia ‘Ożarów ‘ S.A.	862 205 000	47 517	Przygotowanie memorandum informacyjnego o sprzedaż spółki
77	International Finance Corporation	Zakłady Przemysłu Wapienniczego ‘Wojcieszów’	962 205 000	53 029	Przygotowanie memorandum informacyjnego o sprzedaż spółki
78	International Financial Corporation	Cementownia ‘Odra’ S.A.	3 650 233 700	201 170	Prowizja za udaną transakcję sprzedaży spółki
79	Kleinword Benson Ltd	Fabryka Łożysk Tocznych ‘Iskra’ w Kielcach	864 313 300	47 634	Doradztwo prywatyzacyjne
80	Kleinword Benson Ltd	Fabryka Łożysk Tocznych Poznań	864 313 300	47 634	Doradztwo prywatyzacyjne
81	Kleinword Benson Ltd	Prema-Milmet w Sosnowcu	864 313 300	47 634	Doradztwo prywatyzacyjne
82	KPMG	Elwro w Pszczynie	2 546 143 000	140 322	Obsługa procesu udostępniania udziałów , ogłoszenia
83	KPMG Peat Marwick	Czerskie Fabryki Mebli w Czersku	1 208 160 700	66 584	Usługi przy  zamknięciu transakcji prywatyzacyjnej
84	KPMG -Prywatyzacja	SZPT Katowice	218 231 000	12 027	Opracowanie raportu finansowego o stanie spółki
85	Meagher	Fabryka Samochodów Małolitrażowych, Tychy	1 197 000 000	65 969	Usługa  w zakresie otwarcia –zamknięcia operacji prywatyzacyjnej.
86	Media Banko Broker	Polifarb Cieszyn	4 208 425 000	231 933	Ogłoszenia, filmy, reklamy, rozliczenie kampanii prywatyzacyjnej
87	Multiexper  Sp z o.o.,w		300 000 000	16 533
88	NBS	Orbis S.A.	171 211 700	9 436	Restrukturyzacja i prywatyzacja spółki
89	Nicom Consulting	Wytwórnia Łożysk Ślizgowych ‘Bimet’ S.A. w	20 000 000	1 102	Przygotowanie memorandum informacyjnego
91	Price Waterhouse	Huta Szkła Gospodarczego w Białymstoku	1 933 247 000	106 544	Prowizja za sukces w sprzedaży udziałów spółki
92	Pro-Invest	Novita S.A.	287 500 000	15 845	Transakcja prywatyzacyjna w sprawie spółki
93	Pro – Invest	Elektrociepłownia  Kraków	138 000 000	7 605	Prowizja za udostępnienie akcji spółki
94	Samuel Montagu	Fakop Sp. z o.o., w Sosnowcu	4 249 850 000	234 216	Doradztwo prawne i finansowe w prywatyzacji
95	Samuel Montagu	Mefta	4 622 682 200	254 763	Analiza prywatyzacyjna spółki
96	Samuel Montagu	Elta -ABB Sp. z o.o. w Łodzi	5 906 463 400	325 515	Doradztwo prywatyzacyjne, praca zlecona z kontroli zawarcia  i realizacji umów prywat
97	Skadden Arpos Slate	Fabryka Samochodów Małolitrażowych, Tychy	3 222 911 700	177 620	Usługi prawne, doradztwo strategiczne
98	Societe Generale	Stomil Sanok	3 685 723 100	203 126	Analiza stanu prawnego, finansowego, raport o stanie środowiska, sprzedaż spółki, prowizja za sprzedaż, prowizja od zobowiązań inwestycyjnych
99	Societe Generale	Stomil Dębica	1 472 961 500	81 177	Analiza stanu prawnego, finansowego, raport o środowisku, prowizja za sprzedaż
100	Societe Generale	Stomil Poznań	1 010 488 100	55 690	Analizy jak wyżej
101	Societe Generale	Stomil Olsztyn	452 242 200	24 924	Analiza prawno-finansowa, raport o stanie środowiska
102	Sunkt Annae Bank	Zakłady Piwowarskie, Browary Warka, w Warce	382 936 900	21 104	Analiza prywatyzacyjna, ogłoszenia na sprzedaż akcji
103	Vinson and Elkins	Huta Szkła Gospodarczego ‘Jarosław’	1 135 919 600	62 602	Memorandum informacyjne, ocena prawna, prowizja za sukces sprzedaży
104	WGK	Zakłady Odzieżowe  ‘Dalia’, w Zamościu	300 060 000	16 537	Prowizja za sukces w sprzedaży akcji spółki
105	WGK	Z-dy Przem. Odzieżowego ‘Wistula’ w Krakowie	193 000 000	10 637	Przygotowanie projektu prywatyzacyjnego, sprzedaży spółki
106	WGK	Silesiana  S.A.	100 000 000	5 511	Opracowanie analiz przed prywatyzacyjnych
107	White and Case	Goleniowskie Fabryki Mebli w Goleniowie	243 747 000	13 433	Analizy prawne dla Jednoosobowych Spółek Skarbu Państwa
108	White and Case	Gościńska Fabryka Mebli w Gościnie	240 622 000	13 261	analiza prawna spółki
109	White and Case	Czerskie Fabryki Mebli w Czersku i Gościńska Fabryka Mebli w Gościnie	841 012 000	46 350	Analizy prawne spółki
110	Winson and Elkins	Pollena Racibórz	211 241 700	11 642	Doradztwo prawne
111	York Trust	Państwowe Wydawnictwa Naukowe	1 509 170 700	83 173	Doradztwo prywatyzacyjne przy sprzedaży spółki
112		Zakłady Cementowo-Wapiennicze ‘Górażdże’	995 336 200	54 855	Analiza, projekt prywatyzacyjny cementowni
113	pozostałe 37podmiotów gospodarczych uczestniczących doradczo i prasa krajowa w której zamieszczano ogłoszenia	x	63 002 935 600	3 472 193	Różne analizy prywatyzacyjne, dla rożnych przedsiębiorstw/spółek
x	Ogółem	x	306 198 575 100	16 875 094	X

 Źródło: różnorodne materiały prasowe, z prasy krajowej i materiały przekładane sejmowi przez urzędy państwowe, realia

Opracowanie własne.

[ UWAGA: W trzecim wierszu od góry pozycje dotyczą kosztów doradztwa/analiz wyrażonych w 4 kolumnie w złotych i w 5 kolumnie dolarach amerykańskich ]

Analizując aspekt prywatyzacyjny można dostrzec w sposób wyraźnie odczuwalny w strukturach instytucji państwowych, brak skutecznego nadzoru oraz jakiejkolwiek koordynacji zadaniowej, a nawet analitycznej oceny dokonywanej prywatyzacji na szczeblu rządowym. A te zagadnienia należą do podstawowych obowiązków doradców rządowych i ministerialnych.  Widoczny był brak dbałości o sprawy państwa. To mogło powodować poza skutkami ekonomicznymi, także kompromitację aparatu władzy i danej, rządzącej partii.

Potwierdzeniem jest choćby fakt, że np. rząd zatwierdza z pełną wiarą w rzetelność podaną mu cenę zbycia przedsiębiorstwa/spółki, a z drugiej strony zataja się /nie podając mu/ poniesionego kosztu obsługi doradczej, kto i za jaką cenę realizował  to doradztwo. Tak np. rząd zatwierdził cenę zbycia spółki państwowej firmie zagranicznej za złotówki wbrew ówczesnemu prawu dewizowemu, bo takie informacje przedkładał mu aparat gospodarczy niższego stopnia.

Prawo dewizowe przewidywało jeszcze na początku lat 90-tych, że zagraniczne podmioty gospodarcze i cudzoziemcy, jako dłużnicy regulują swoje zobowiązania wobec Polski /jej podmiotów i osób fizycznych/ w walutach wymienialnych. Ta zasada nie była przez nasze władze w pełni stosowana od początku roku 1991. Nowy rząd z roku 1989 jakby dowolnie stosował zasadę dochodowości dewizowej.Pierwszym zakładem/spółką było Przedsiębiorstwo Eksportu Budownictwa ‘Exbud’ S.A. w Kielcach, której 45% pakiet akcji został sprzedany firmie amerykańskiej ITI -International Team for Implantology. Zaskakującym jest, że ta nie budowlana i nie przemysłowa firma kupiła akcje słynnego polskiego eksportera budownictwa, a ekspertyza wykonana przez zagranicznego doradcę, jak i za ile prywatyzować tę spółkę kosztowała Exbud 130 tys. dolarów. A przecież posiadaliśmy własną dobra kadrę, która mogła ją wykonać. Ponadto wszystkie partie parlamentarne miały przydzielane przez państwo fundusze na doradztwo z którego mogli opłacać prace różnorodnych tematycznie i specjalistycznie doradców i powinny mieć rozpracowane problemy gospodarcze i kierunki rozwoju, które w kampanii wyborczej mogłyby być konsultowane z wyborcami, a tego nie robiono. Wydatki państwa idą na doradztwo partyjne, a partie ich nie wykonują.  

W całym długoletnim procesie przekształceń prywatyzacyjnych prawie nikt nie nadzorował tego procesu, bo gdyby był nadzorowany, to nie pominięto by kosztu doradczej i poza doradczej obsługi prywatyzacyjnej. Organa gospodarcze przeprowadzające prywatyzację, nie informowały w swoich sprawozdaniach wykonawczych z dokonanej prywatyzacji, o kosztach jej obsługi i o poziomie uzyskanych środków, a nieodprowadzonych bezpośrednio do budżetu, czy o wydatkach dewizowych dokonanych zapłat doradcom zagranicznym i jaki jest stosunek kosztu doradztwa zagranicznego do ceny uzyskanej ze sprzedaży danej spółki. W materiałach sejmowych nie można się też doszukać stałości, czy ciągłości takich informacji, a te które są mają charakter uzupełniający przedkładany jakby na żądanie Sejmu. Nikt w strukturze władzy nie żądał rzetelnych informacji, materiałów czy ekspertyz zweryfikowanych. Było jakby pospieszne przyzwolenie na szybkie prowadzenie prywatyzacji., w której pierwszeństwo miały firmy obce, a interes narodowy państwa jakby zniknął, czy tęż nie był dostrzegany, jakby go nie było dla trwałego rozwoju państwa.

 W prasie zagranicznej zamieszczano informacje o przeprowadzaniu prywatyzacji gospodarki polskiej, o sprzedaży naszych przedsiębiorstw i o zapotrzebowaniu na instytucjonalnych doradców. Dokładniej, w jaki sposób zagraniczne firmy doradcze nabywały te zamówienia, z jakim polskim organem gospodarczym były prowadzone te rokowania i zawierano umowy publicznie nie wiadomo. Na jakich kryteriach oparto szacunek ceny takiego doradztwa, do wykonania, którego strona polska dostarczała tym instytucjonalnym doradcom zagranicznym wszelkie dane liczbowe i opisowe, wynikowe i planistyczne, podczas gdy analitykom krajowym utrudniano dostęp do tych i takich informacji zbywając ich rzekomym brakiem doświadczenia prywatyzacyjnego. W umowach zapisywano przeróżne nawet dziwne klauzule, aby uniemożliwiać naszym ekspertom weryfikację ich opracowań, a w szczególności wycen cenowych/wartościowych naszych spółek. Nawet po tylu latach od ich zawarcia i zapłaty te rzekome wybitne opracowania, czy tak zwane przez nich ekspertyzy, nadal z niezrozumiałych względów nie są udostępniane nauce polskiej ani opinii publicznej,

 Nie zrozumiałym jest też fakt, że w rządzie i przy rządzie oraz w Sejmie byli różnorodni pracownicy naukowi z naszych uczelni ekonomicznych i prawnych /profesorowie, docenci, doktorzy/ i nie zadbali, aby większość tych ocen doradczych wykonywały ich macierzyste uczelnie, instytuty czy inne krajowe specjalistyczne podmioty gospodarcze. Nie informowali naukowej czy gospodarczej opinii publicznej, że są takie prace do wykonania i, że są potrzebni specjaliści do ich wykonania, co gorsze, że nie organizowano żadnych wolno dostępnych spotkań w towarzystwach naukowo – technicznych czy ekonomicznych, na których przedkładano by zadania stojące przed rządem do wykonania prze krajowych ekspertów. Zatajano to jakby z nihilizmu, czy z obawy, aby ten świat intelektualny nie znał tych celów i zadań i aby nie mogli przez ich znajomość uczestniczyć w procesie krytyki rządzących partii.

Z analizy struktury zadaniowej i kosztowej wynika, że wystąpiła duża liczebność tych firm zagranicznych, niepłacących podatku WAT, którego do roku 1993 w naszym kraju nie było, był wówczas podatek obrotowy. Z tych podatków i z innych opłat firmy zagraniczne także zostały zwolnione. Po wprowadzeniu WAT w lipcu 1993 roku większość tych zagranicznych firm uzyskała zwolnienia, podczas gdy krajowe takich zwolnień nie uzyskały. Niektóre z nich uzyskały zadziwiająco wysokie dochody, od których nie płaciły w Polsce żadnych podatków. Dochody te natychmiast transferowały na zagranicę, a nawet po zakupie dewiz w kantorach fizycznie i legalnie już w gotowce dewizowej je wywoziły. 

 W roku 1994 koszty obsługi prywatyzacji wyniosły 22.893 tys. nowych zł, a koszty doradztwa firm zagranicznych, głównie banków wyniosły 16 073 388 dolarów, co stanowiło 73,5 proc. rocznych wydatków budżetowych na obsługę prywatyzacji. Polskie podmioty doradcze zarobiły 5.200 tys. zł, co stanowiło 22,7 proc. Różnicę stanowi zapłacony podatek VAT od kontraktów zawartych z firmami zagranicznymi, bo od niektórych tych kontraktów podatek ten zapłacił budżet Państwa, a to stanowiło 3,8 proc. ogólnych wydatków na obsługę prywatyzacji.

 W roku 1994 do głównych doradców cudzoziemskich należały: International Financial Corporation, która na prywatyzacji cementowni Opole, Górażdże, Warta, Kujawy, Ożarów, Strzelce Opolskie, Wapno Wojcieszów zarobiła aż 2 178 448 dolarów. Price Waterhause za prywatyzację huty szkła Jarosław i Kunice pobrał zapłatę w kwocie 237 432 dolarów. Bain and Company za doradztwo przy prywatyzacji zakładów produkujących baterie Centra Poznań, Kable Bydgoszcz, ZWUT Warszawa, i Drumet we Włocławku pobrała zapłatę w kwocie 355 562 dolarów. Dams and Moore pobrał zapłatę w kwocie 350 tys. nowych zł, Rothschild za doradztwo przy prywatyzacji Orbisu kwotę 109 467 dolarów. I wiele innych wymienionych w tabeli 5.Wystepuja też jeszcze inne firmy obce, które zarządzały funduszami inwestycyjnymi /NFI/, za co pobrały w roku 1994 wynagrodzenie w łącznej kwocie około 6 mln dolarów.

Tabela 5

Prywatyzacja – Firmy doradcze w 1994 roku

			kurs 1USD=	22 727	zł
L.p	Nazwa doradcy / wykonawcy analiz	Nazwa prywatyzowanego zakładu/spółki objętego ekspertyzą lub analiza sektorowa	Koszt doradztwa / analiz	Przedmiot doradztwa / analiz
w zł	w USD
1	2	3	4	5	6
1	Access Ltd /Spółka Banku Pekao S.A/	Milfor Olsztyn	331 036 800	14 566	Memorandum informacyjne, analizy prawne, ekonomiczno-finansowe oraz ogłoszenia prasowe
2	American Appraisal Poland	Cementownia Warta	183 787 000	8 087	Badanie ochrony środowiska spółki
3	Arthur Andersen	Zakłady Celulozowo-Papiernicze ‘Kwidzyń’	561 540 000	24 708	Analizy finansowe, Przygotowanie niezweryfikowanego bilansu i rachunku wyniku spółki
4	BAA  Sp z o.o.	Fabryka Kuchenek ‘Amika-Wronki’, we Wronkach	2 483 847 000	109 291	Prowizja za sukces w sprzedaży akcji spółki
5	BAA  Sp z o.o.	Zakłady Farmaceutyczne ‘Jelfa’ w Jeleniej Górze	22 800 000	1 003	Przygotowanie prospektu sprzedaży akcji spółki
6	BAA  Sp z o.o.	Zakłady Piwowarskie ‘Warka’, w Warce	475 800 000	20 935	Analiza prawna, i ekonomiczno-finansowa oracz wycena  Zakładu
7	BAA  Sp z o.o.	Zakłady Farmaceutyczne ‘Polfa’, Kutno	22 800 000	1 003	Przygotowanie prospektu sprzedaży akcji
8	Bain and Company	Fabryka Kabli ‘Kable’ Bydgoszcz	1 080 672 600	47 550	Usługi prawne w negocjacjach z inwestorem w spółce
9	Bain and Company	Zakłady Wytwórcze Urządzeń Telefonicznych ‘ZWUT’, Warszawa	672 059 900	29 571	Doradztwo prawne przy prywatyzacji spółki
10	Bain and Company	Elwro Wrocław	689 794 000	30 351	Doradztwo prawne przy prywatyzacji spółki
11	Bain and Company	Fabryka lin i Drutu ‘Drumet’ we Włocławku	4 426 050 000	194 749	Prowizja za sukces w sprzedaży spółki
12	Bain and Company	Centra Poznań	1 212 279 600	53 341	Memorandum Informacyjne
13	Baltic Brokers S.A.	Stocznia Szczecin w Szczecinie	539 000 000	23 716	Doradztwo prawne i ekonomiczne, przygotowanie sprzedaży akcji spółki
14	Bank Handlowy w Warszawie S.A.	Rolimpex S.A.	3 130 861 500	137 760	Prowizja za sukces w sprzedaży akcji spółki
15	Bankowy Dom Maklerski Banku PKO	Rafako Racibórz	190 000 000	8 360	Przygotowanie projektu sprzedaży akcji spółki
16	Bankowy Dom Maklerski Banku PKO	Rafako Racibórz	7 648 572 000	336 541	Prowizja za sprzedaż akcji spółki
17	Campany Assistance	PRiM Lublin	1 533 718 800	67 484	Prowizja za sukces w sprzedaży akcji spółki
18	Cental Europe Trust Company	Energomontaż – Zachód Wrocław	115 658 600	5 089	Memorandum informacyjne, strategia prywatyzacji
19	Cental Europe Trust Poland Ltd	Zakłady Cukiernicze ‘Hanka’, w Siemianowicach Sląskich	190 544 000	8 384	Przygotowanie wyceny zakładu oraz memorandum informacyjne
20	Central Europe Trust Company	Zakłady Cukiernicze ‘San’, w Jarosławiu	17 105 280 500	752 641	Analiza ,II etap selekcji inwestorów do nabywania spółki, oraz prowizja za sukces w sprzedaży spółki
21	Central Europe Trust Company	Energomontaż – Północ Warszawa	115 658 600	5 089	Memorandum informacyjne i opracowanie strategii prywatyzacyjnej spółki
22	Assistance  Company Ltd, Londyn	Browar Wielkopolski  ‘lech”, w Poznaniu	915 781 300	40 295	Doradztwo i analizy prawne  dla prywatyzacji spółki
23	Assistance Company ltd, Londyn	Zakłady Piwowarskie ‘Browary Szczecin’, w Szczecinie	4 042 483 800	177 871	Doradztwo prawne, analizy prawne spółki, oraz prowizja za sukces w sprzedaży spółki
24	Assistance Company Ltd.,Londyn	Hydrobudowa 6 w Warszawie	5 222 502 700	229 793	Prowizja za sukces w sprzedaży akcji spółki
25	Creditanstalt Financial Advisers  S.A.	Nadodrzańskie Zakłady Przemysłu Tłuszczowego ‘Brzeg’, w Brzegu	4 493 101 900	197 699	Memorandum Informacyjne, wycena Zakładu do prywatyzacji oraz prowizja za sukces w sprzedaż akcji spółki
26	Creditanstalt Financial Advisers S.A.	Fabryka Wagonów i Lokomotyw ‘Pafawag’, we Wrocławiu	2 755 932 700	121 262	Memorandum informacyjne, analiza stanu środowiska, przegląd przemysłu, strategia prywatyzacji, analizy techniczne o stanie spółki oraz ogłoszenia prasowe
27	Creditanstalt Financiał Advisers	Zakłady ‘Fasing’ w Katowicach	2 403 709 700	105 764	Memorandum  informacyjne, przygotowanie strategii prywatyzacji oraz wycena wartości spółki
28	Dames abnd Moore International	Zakłady Celulozowo-Papiernicze ;Kwidzyń’	44 036 500	1 938	Analiza, przegląd środowiska spółki
29	Dames and Moore International	Malta Poznań	43 464 500	1 912	Analiza o przeglądzie środowiska spółki
30	Dames and Moore International	Zakłady Papiernicze  ‘Kostrzyń’, w Kostrzynie	43 464 500	1 912	Analiza, przegląd oceny środowiska spółki
31	Dames and Moore International	Zakłady Celulozowo-Papiernicze ‘Świecie’, Świecie n/Wisłą	43 464 500	1 912	Analiza przeglądu środowiska naturalnego spółki
32	Dames and Moore International	Zakłady Papiernicze ‘Kielce’  w Kielcach	44 041 700	1 938	Przegląd środowiska naturalnego spółki
33	Dames and Moore International	Zakłady Papiernicze Krapkowice	43 464 500	1 912	Przegląd środowiska naturalnego spółki
34	Dames and Moore International	Zakłady Papiernicze Konstancin – Jeziorna	43 464 400	1 912	Przegląd środowiska naturalnego spółki
35	Dames and Moore International	Zakłady Papiernicze ‘Kluczew’, w Kluczewie	43 464 400	1 912	Przegląd środowiska naturalnego spółki
36	Dames and Moore International	Zakłady Papiernicze ‘Skołowin’, w Szczecinie	43 464 500	1 912	Przegląd środowiska naturalnego spółki
37	Deloitte and Touche	Polifarb Wrocław	700 280 000	30 813	Kontrakt na sporządzenie prospektu sprzedaży akcji spółki
38	Dickinson ,Wright	Huta Szkła Gospodarczego w  Białymstoku	125 904 000	5 540	Doradztwo przy negocjowaniu umowy kupna-sprzedaży spółki
39	Dickinson,Wright,Mon, Van Dusen	Nadodrzańskie Zakłady Przemysłu Tłuszczowego ‘Brzeg’, w Brzegu	456 035 000	20 066	Analizy prawne o spółce
40	Dom Maklerski Banku Śląskiego	Polifarb Cieszyn	90 224 200	3 970	Prowizja za sprzedaż akcji spółki
41	Dom Maklerski Banku Śląskiego w Katowicach	Zakłady Mięsne ‘Sokołów’, W Sokołowie Podlaskim	203 044 400	8 934	Prowizja za sprzedaż akcji spółki
42	Dom Maklerski Wrocławskiego Banku Zachodniego	Polifarb Wrocław	2 859 289 800	125 810	Prowizja za sukces w sprzedaży akcji spółki
43	Dom Maklerski Wrocławskiego Banku Zachodniego	Zakłady Farmaceutyczne ‘Jelfa’, w Jeleniej Górze	9 317 384 400	409 970	Prowizja za sukces w sprzedaży akcji spółki
44	ERM	Bydgoskie Fabryki Mebli w Bydgoszczy	200 247 000	8 811	Raport o I etapie przeglądu środowiskowego
45	Ernst and Joung	Fabryka Samochodów Małolitrażowych  /FSM/ w Tychach	226 732 000	9 976	Prace autorskie w przedmiocie motoryzacji  i w tytule ‘Founders Report’
46	Ernst and Young	Zakłady Mięsne ‘Polmeat’ , w Brodnicy	523 868 000	23 050	Prowizja z tytułu sprzedaży akcji spółki
47	Ernst and Young	Hefra	562 761 700	24 762	Memorandum informacyjne, analiza prawnego stanu zakładu oraz ocena sytuacji ekonomiczno-finansowej spółki
48	Evip International Sp z o..o.	Piotrowice Zawichost	402 600 000	17 715	Prowizja za  zobowiązania inwestycyjne II etapu, oraz za II etap prac związanych ze sprzedażą akcji spółki
49	Finkorporation	Stomil Olsztyn	325 008 000	14 301	Wykonanie prospektu prywatyzacyjnego, aktualizacja wyceny spółki, wniosek o wdrożenie do publicznego obrotu papierów3 wartościowych
50	Internatinal Finance Corporation	Odra Opole	596 054 500	26 227	Prowizja, II rata za sprzedaż/zakup akcji spółki
51	International Finance Corporation	Cementownia ‘Górażdże’	31 775 573 100	1 398 142	Prowizja za udaną transakcję sprzedaży akcji
52	International Finance Corporation	Cementownia ‘Strzelce Opolskie’, w Strzelcach Opolskich	11 600 000 000	510 406	Prowizja za udaną transakcję sprzedaży akcji
53	International Finance Corporation	Cementownia Warta	6 767 422 000	297 770	Prowizja za sukces w sprzedaży akcji spółki
54	International Finance Corporation	Kombinat Cementowo-Wapienniczy /Cementownia./ Kujawy	21 838 000	961	Ogłoszenia o prywatyzacji spółki
55	International Financial Corporation	Cementownia ‘Ożarów’, w Ożarowie	894 290 000	39 349	Memorandum informacyjne
56	International Financial Corporation /Międzynarodowa Korporacja Finansowa	Wapno Wojcieszów	4 599 093 000	202 363	Memorandum sprzedaży, prowizja za sukces w sprzedaży akcji spółki
57	JNG Bank- Holandia	Zakłady Odzieżowe ‘Angela’ w Białymstoku	1 550 810 200	68 236	Opracowanie projektu prywatyzacji spółki
58	JNG Bank – Holandia	Juwenia Cieszyn	449 490 000	19 778	Prowizja za sprzedaż akcji spółki
59	KPMG	Elwo Pszczyna	5 364 760 700	236 052	Prowizja za sukces w sprzedaży spółki
60	KPMG Peat Marwick	Gościęcińska Fabryka Mebli w Gościcinie	2 694 739 400	118 570	Prowizja za sukces w sprzedaży spółki
61	KPMG Peat Marwick	Fabryka Mebli ‘Goleniów’, w Goleniowie	3 953 071 600	173 937	Prowizja za sukces w sprzedaży akcji spółki
62	KPMG Peat Marwick	Pomorska Fabryka Mebli ‘Słupsk’, w Słupsku	4 258 792 400	187 389	Prowizja za sukces w sprzedaży akcji spółki
63	Management Focus International Sp z o.o.,	Zakłady ‘Centex’, w Jeleniej Górze	120 000 000	5 280	Analiza ekonomiczno-finansowa spółki
64	Morgan Grenfell and Company Ltd	Łódzka Wytwórnia Papierosów /Tytoń Łódź/ w Lodzi	1 243 725 000	54 725	Usługi doradcze przy prywatyzacji spółki
65	Morgan Grenfell company Ltd	Przedsiębiorstwo Wyrobów Tytoniowych ‘Augustów’, w Augustowie	1 243 725 000	54 725	Usługi doradcze przy prywatyzacji spółki
66	MPW	Pollena Bydgoszcz	65 995 700	2 904	Prowizja za zbycie akcji spółki
67	Multi Expert	Zakłady Odzieżowe ‘Bytom’ w Bytomiu	439 200 000	19 325	Przygotowanie projektu sprzedaży akcji aktualizacja wyceny wartości spółki
68	Nicon Consulting Ltd	Bimet Gdańsk	602 065 700	26 491	Prowizja za sukces w sprzedaży akcji
79	PIM	Polam Szczecinek	8 374 197 700	368 469	Prowizja za sukces w sprzedaży akcji spółki za zawarcie transakcji na podwyższenie kapitału akcyjnego i zobowiązań  inwestycyjnych
80	PIM	Polam Mysłowice	138 750 000	6 105	Prowizja za sukces w sprzedaży akcji spółki
81	PIM	Energopomiar, Katowice	69 720 100	3 068	Memorandum informacyjne i opracowanie strategii prywatyzacyjnej spółki
82	Price Waterhouse	Huta Szkła Gospodarczego ‘Jarosław’, w Jarosławiu	9 122 021 700	401 374	Prowizja za sukces w sprzedaży akcji spółki
83	Price Waterhouse	Huta Szkła Gospodarczego ‘Kunice’	5 364 891 200	236 058	Prowizja za sukces w sprzedaży akcji
84	Pro Invest International	Elektromontaż Warszawa	1 077 265 400	47 400	Prowizja za sukces w sprzedaży akcji spółki
85	Pro Invest International	Elester Łódź	1 005 500 000	44 243	Prowizja za sukces w sprzedaży akcji
86	Pro-Invest International	Elektrociepłownia Kraków	138 000 000	6 072	Prowizja za sprzedaż akcji spółki
87	Rothschild sp z o.o.	Orbis Warszawa	2 487 850 000	109 467	Memorandum informacyjne o spółce
88	S.C.Elinex	Fabryka Samochodów Ciężarowych ‘Star’ w Starachowicach	247 800 000	10 903	Szkolenie wyższej kadry kierowniczej Spółki
89	Societe Generale Finance	Zakłady Chemiczne ‘Rudniki’, w Rudnikach	211 777 300	9 318	Memorandum informacyjne i opracowanie strategii prywatyzacyjnej spółki
90	To Skadden Arps	FSM	90 507 000	3 982	Usługi prawne
91	WGK	Fabryka Łożysk Tocznych w Poznaniu	143 000 000	6 292	Analizy ekonomiczno-finansowe spółki
92	White and Case	Gościęcińska Fabryka Mebli w Gościcinie	657 780 000	28 943	Usługa doradztwa prawnego
93	White and Case	Fabryka Mebli ‘Goleniów’, w Goleniowie	672 840 000	29 605	Doradztwo i usługi prawnicze
94	White and Case	Pomorska Fabryka Mebli ‘Słupsk’, w Słupsku	979 580 000	43 102	Analizy prawne i ostateczna wersja umowy sprzedaży spółki
95	White and Case	Wapno Wojcieszów	347 530 100	15 292	Analizy prawne o spółce
96	Pozostałe drobne firmy, które opracowywały cząstkowe i wyrywkowe analizy	x	40 617 248 500	1 787 180	x
97	Zagraniczne firmy doradcze i zarządzające NFI	Uruchamianie 15 funduszy	136 361 700 000	6 000 000
x	Ogółem	x	365 299 586 300	16 073 388	x

 Źródło: różnorodne materiały prasowe, z prasy krajowej i materiały przekładane sejmowi przez urzędy państwowe. Realia , nr

Opracowanie własne: dr Ryszard Ślązak

[ UWAGA: W trzecim wierszu od góry pozycje dotyczą kosztów doradztwa/analiz wyrażonych w 4 kolumnie w złotych i w 5 kolumnie dolarach amerykańskich ]

Koszty i struktura podmiotowa zagranicznego doradztwa prywatyzacyjnego w piątym roku procesu prywatyzacyjnego tj. w 1994 nie uległa zmianie. W roku 1994 na ogólną prywatyzację 97 przedsiębiorstw/spółek dokonanych bezpośrednio prze rząd, aż 67 spółek prywatyzowali doradcy zagraniczni. Nabywcami tych prywatyzowanych przez zagranicznych doradców zawsze były firmy, koncerny zagraniczne. Dziwnym zbiegiem okoliczności doradcy zagraniczni nie prywatyzowali tych  spółek,  które nabywali polscy inwestorzy, różne polskie podmioty gospodarcze.

 Polscy doradcy prywatyzowali zaledwie kilka przedsiębiorstw/spółek. Ten liczbowy stosunek nie jest analitycznie pełny i całkowity. Pełny obraz daje dopiero porównanie kosztu poniesionego za to doradztwo zagraniczne, realizowane tylko w tym 1994 roku przez firmy amerykańskie, angielskie, francuskie i niemieckie. W całorocznym koszcie doradztwa prywatyzacyjnego, wynoszącym 228.938 mld starych złotych, o równowartości 10 073 410 dolarów amerykańskich, stanowiącym ponad 10 procent ogólnych wpływów ze sprzedaży prywatyzacyjnej tego  roku uczestniczyły głównie firmy zagraniczne.

W roku 1995 w doradztwie prywatyzacyjnym uczestniczyło 41 spółek, w tym aż 37 zagranicznych. Doradcy zagraniczni zarobili 28 396 tys. Już nowych złotych, o równowartości 11 712 900 USD, stanowiąc 98,7 procent ogólnych wydatków państwa na doradztwo prywatyzacyjne, podczas gdy firmy krajowe uzyskały za analogiczne doradztwo tylko 1,3 procent tych rocznych wydatków. Nawet zagraniczny doradca ministra finansowa z początku lat 1990-tych pobierał rocznie zapłatę w kwocie ponad 496 000 dolarów, czyli około tysiąca dolarów dziennie, podczas gdy krajowi pobierali porównawczo niemal grosze.

W tabelach 2–5 zaprezentowano wszystkie zagraniczne i krajowe firmy doradcze wykonujące analizy i oceny poszczególnych naszych przedsiębiorstw/spółek, które miały być przekształcane, zbywane kapitelowi zagranicznemu, lub zbywane w kraju, i te, które miały być likwidowane. Wykazano wykonawcę każdej takiej analizy, dla której spółki została wykonana i po jakim koszcie zlotowym, choć wobec firm obcych płatności/zapłaty dokonywano w dewizach, aby jeszcze nie płacili kosztu bankowego za operacje przewalutowania, zamiany złotych na daną obcą walutę, np. na dolara, funta czy na inną wymienialną, i aby unikać kosztu ewentualnych różnic kursowych, np. przy transferze dewiz  na zagranicę.

 W tabelach 2–5 nie ujęto firm zagranicznych zarządzających poszczególnymi narodowymi funduszy inwestycyjnymi, którym też i stosunkowo licznie początkowo doradzały. Zarządzały i doradzały, jak np. zbywać nadzorowane przedsiębiorstwa/spółki handlu zagranicznego firmom zagranicznym, czy całkowicie je likwidować.

4.3 Zbiorcze koszty doradztwa w latach 1990-94.

 Dla lepszego zobrazowania, które zagraniczne firmy doradcze i jakie kwoty zarobiły w ciągu tych pierwszych pięciu lat żywiołowej prywatyzacji, oraz koszty doradztwa nie przyporządkowane do nazw firm je wykonujących, a poniesione w tym analizowanym okresie, prezentujemy je według zapłaconych kwot w złotych i w dolarach, w tabeli 6.

Tabela 6 Zagraniczne firmy doradcze w latach 1990 – 1994 / zestawienie zbiorcze/
L.p.	Nazwa instytucjonalnego doradcy / wykonawcy analiz	Koszt doradztwa / analiz
w starych zł	w USD
1	2	3	4
1	Bain and Company, Boston, USA	146 619 956 917	9 556 038
2	Hambros Bank, Londyn	94 594 580 076	6 293 424
3	International Finance Corporation	75 635 226 800	3 709 280
4	Assistance  Company Ltd, Londyn	47 495 030 800	3 014 223
5	Maison Lazard et Cie, Paryż, Francja	30 152 622 700	2 388 706
6	Central Europe Trust Company, Londyn	29 093 073 356	1 462 155
7	Boston Consulting	15 164 314 609	1 432 954
8	Arthur Andersen, Chicago, USA	21 517 562 900	1 355 711
9	S. G. Wartburg Bank and Co. Londyn	15 874 741 605	1 242 715
10	Samuel Montagu Bank   and Co. Londyn	18 648 731 100	1 150 921
11	Price Waterhouse, Londyn	20 044 120 700	1 043 033
12	KPMG	18 557 253 200	857 612
13	Credit Suisse	8 871 396 576	835 715
14	Access Ltd.	9 817 080 547	815 616
15	Creditanstalt Financial Advisers S.A.	15 655 017 200	796 446
16	Arthur D. Little, Boston,USA	9 206 897 800	730 985
17	Ernst and Young, Londyn	9 211 266 900	683 959
18	Ca Investment Banking, USA	8 234 502 300	604 091
19	Rothschild sp z o.o.	7 659 609 300	598 173
20	Dom Maklerski Wrocławskiego Banku Zachodniego	12 176 674 200	535 780
21	The Lek Partnership, Londyn	6 960 403 200	510 621
22	Skadden,  Arps, Slate, Nowy York	7 004 355 800	452 372
23	Deutsche Bank, Niemcy	6 131 352 600	449 801
24	Bankers Trust International, Londyn	6 636 040 500	436 087
25	PIM	8 582 667 800	377 642
26	Societe Generale Finance	6 833 192 200	374 235
27	Morgan,  Grenfell and Co. Londyn	6 086 616 000	373 488
28	Bankowy Dom Maklerski Banku PKO	7 838 572 000	344 901
29	Henry Schroders, Londyn	4 667 295 200	342 396
30	NMB Bank France	3 801 797 300	304 476
31	Media Banko Broker	4 208 425 000	231 933
32	BAA Business Analysts and Advicers,Londyn	4 509 643 300	227 325
33	White and Case, Nowy York, USA	4 466 447 300	225 444
34	MPW	3 028 475 700	220 234
35	GP Marketing	3 820 452 500	210 551
36	Kleinwort Benson Bank, Londyn	3 368 219 900	199 777
37	Nicon Consulting Ltd	2 422 065 700	197 684
38	Pro-Invest International	3 563 209 600	188 433
39	Coopers Lybrand	2 210 359 971	187 828
40	ING Bank, Holandia	3 512 210 600	182 775
41	Monciereff Consortium	2 463 320 500	180 712
42	Dickinson Wright,Detroit, USA	2 588 327 000	157 764
43	HBS Holding	1 625 053 200	153 560
44	American Appraisal	1 837 746 232	144 897
45	Evip International	2 260 228 100	144 709
46	Bank Handlowy w Warszawie S.A.	3 130 861 500	137 760
47	DRT Poland	1 483 210 000	130 298
48	Deloittle and Touche, Londyn	2 262 435 000	127 303
49	York Trust	1 908 922 600	112 499
50	CPC Europe Consumer Foods Ltd	2 038 800 000	112 362
51	Sankt Annane Bank, New Bedford, USA	1 487 709 400	104 175
52	Hurst Morris Associates, USA	1 419 830 000	104 160
53	Union Bank of Switzerland, Zurich	1 306 077 500	95 815
54	InterBank S.A., Warszawa	1 569 138 400	88 303
55	Vinson and Elkins, USA	1 495 563 600	85 131
56	Allen and Overy, Kancelaria  prawna  zagraniczna	1 118 998 900	82 091
57	Uni – Expert, sp z o.o, Kutno	1 000 000 000	73 361
58	Meagher	1 197 000 000	65 969
59	X [nieustalona firma za Zakłady Cementowo-Wapiennicze ‘Górażdże’]	995 336 200	54 855
60	Lege Artis	530 000 000	50 083
61	Bradbury	731 596 500	49 958
62	NBS Holding Poland	669 445 800	45 987
63	Baltic Acconntants and Consultants,	466 936 700	41 017
64	WGK	736 060 000	38 977
65	Multiexper  Sp z o.o.	739 200 000	35 858
66	Brekinson Wright	634 139 800	34 948
67	Altheimer and Gray Poland sp z o.o.	458 625 600	33 645
68	Pont Corporation	349 263 000	33 004
69	Baltic Brokers S.A.	539 000 000	23 716
70	BMP International Ltd	325 665 000	17 948
71	Dames and Moore International	392 329 500	17 260
72	Martech	197 657 000	14 500
73	Finkorporation	325 008 000	14 301
74	Dom Maklerski Banku Śląskiego w Katowicach	293 268 600	12 904
75	S.C.Elinex	247 800 000	10 903
76	Penetrator	145 745 600	10 692
77	Brinkman and Partner Investment	178 614 200	9 843
78	ERM	200 247 000	8 811
79	Kon-Gos S.A., krajowa	92 500 000	6 786
80	Presspublica	56 640 000	5 352
81	Management Focus International Sp z o.o.,	120 000 000	5 280
82	Echoli Regie Publicitare	57 353 600	4 208
83	Arnold  Hill	55 000 000	4 035
84	Hestia Consultants sp. z o.o., Sopot	35 000 000	2 568
85	Financial Times	44 361 900	2 445
86	Arthurst Brown	10 000 000	945
87	pozostałe  firmy  uczestniczące doradczo i prasa    w której zamieszczano ogłoszenia	269 343 281 998	19 468 766
88	Zagraniczne firmy doradcze i zarządzające przy uruchomieniu NFI	136 361 700 000	6 000 000
	Razem  1991-94	1 169 656 997 234	73 898 892

 [ UWAGA: W trzecim wierszu od góry pozycje dotyczą kosztów doradztwa/analiz wyrażonych w 3 kolumnie w złotych i w 4 kolumnie dolarach amerykańskich ]

Uwagi;

1. W doradztwie uczestniczyło ponad 97 firm na tę łączną kwotę wydatku dewizowego 47 715 376 dolarów. Firma Bain Company z Bostonu okupująca pierwsze miejsce w zarobku doradczym posiada swój oddział zagraniczny w Niemczech pod tą sama nazwą jako Bain Company Germany i należałoby ją traktować jako jedność, ponieważ niektóre umowy były zawierane z Bostonem, a realizowane przez oddział Niemiecki.
2. W tabeli brak nazwy zagranicznej firmy wykonującej analizę prywatyzacyjna dla Banku Pekao za kwotę 976 870 dolarów.

Źródło: Różnorodne materiały prasowe, z prasy krajowej i materiały przekładane sejmowi przez urzędy państwowe, Realia, nr .

Opracowanie własne; dr Ryszard Ślązak.

Największe wydatki na cudzoziemskie doradztwo poniesiono względem firmy amerykańskiej Bain Company z Bostonu, która razem ze swoim oddziałem w Niemczech zarobiła na doradztwie polskiemu rządowi w latach 1991-94 aż 9 556 090 dolarów. Na drugim miejscu znalazła się Międzynarodowa Korporacja Finansowa będąca agendą Banku Światowego w Waszyngtonie.

Po paroletnim i żmudnym procesie zbierania i gromadzenia informacji i danych z różnych źródeł, z fragmentarycznych publikacji krajowych, z prasy ekonomicznej i codziennej, udało się opracować dalszą listę, zagranicznych instytucjonalnych doradców prywatyzacyjnych, którzy przeprowadzali proces prywatyzacji naszych narodowych przedsiębiorstw przemysłowych, budowlanych, handlu wewnętrznego, transportowych, czy nawet usługowych. Rzetelne informacje rządowe o koszcie przeprowadzanej prywatyzacji danych przedsiębiorstw/spółek nie ukazywały się, ponieważ mogłyby wywoływać oburzenie społeczne, krytykę, a nawet protesty czy, być może strajki załóg wielu prywatyzowanych, bez ich udziału i wiedzy spółek. Jeszcze w latach 1995 – 97, zagraniczni doradcy określali i wskazywali, które nasze, dane przedsiębiorstwo/spółka, powinno być sprzedane, któremu zagranicznemu nabywcy, nawet, po jakiej cenie, i w jakiej walucie ma nastąpić zaplata za jego nabycie i w jakiej formie, gotówkowo, w jednorazowej płatności lub ratalnie w większej liczbie rat, i w którym momencie miało nastąpić przeniesienie prawa własności. Czy przeniesienie ma nastąpić przy częściowej zapłacie czy dopiero po całkowitej zapłacie? W tym zakresie występuje nadal brak dokładnych informacji ze strony organów rządowych, jego aparatu gospodarczego, a nawet w krajowej prasie ekonomicznej, czy w innych publicznie dostępnych opracowaniach. Występuje też brak dokładnych informacji, choć wystąpiło zaledwie parę przypadków ujętych w tabelach rocznych, które zagraniczne firmy wykonywały analizy sektorowe, o prywatyzacji całych i wszystkich naszych 21 ówczesnych branż gospodarczych. Dlatego też w tabeli 7 podajemy koszty tych analiz bez przyporządkowania ich do poszczególnych instytucjonalnych wykonawców

4.4 Analizy sektorowe a latach 1990 -94.

                                                                                                                    Tabela nr 7

Koszty analiz sektorowych wykonanych przez firmy zagraniczne w latach 1990 – 94

(w starych złotych i w USD)

L.p	Nazwa sektorowa analizy	Koszty	transfer w USD
w starych złotych	w USD
1	2	3	4	5
	Inne koszty doradcze z roku 1990:	x	x	x
x	Pozostałe koszty doradcze nie przyporządkowane do spółek	2 422 500 000	255 000	-255 000
x	Zwolnienie z podatku obrotowego, głównie  zagranicznych doradców /szacunkowo/	114 950 000	12 100	-12 100
	Razem rok 1990	2 537 450 000	267100	-267 100
x	Inne koszty doradcze z roku 1991:	x	x	x
x	1.Analizy sektorowe, w tym;	x	x	x
x	sektor samochodowy	11 032 317 109	1 042 500	-1 042 500
x	sektor papierniczy	6 923 160 176	654 205	-654 205
x	sektor naftowy	6 690 858 000	632 253	-632 253
x	sektor elektroniczny	6 497 791 980	614 009	-614 009
x	sektor obuwniczy	4 243 944 000	401 032	-401 032
x	sektor budowlany	2 037 595 500	192 543	-192 543
x	sektor obrabiarkowy	3 406 608 000	321 908	-321 908
x	sektor obrabiarkowy	1 076 553 176	101 729	-101 729
x	sektor handlu zagranicznego	409 823 371	38 726	-38 726
x	sektor przemysłu ziemniaczanego	232 323 000	21 953	-21 953
x	sektor księgarski	200 000 000	18 899	-18 899
x	Koszty ogólne prywatyzacji, w tym;	0	0	0
x	analiza bonowa;	2 881 505 000	272 288	-272 288
x	akty notarialne	965 500 000	91 235	-91 235
x	ogłoszenia edukacja i informacje prasowe	1 161 402 200	109 747	-109 747
x	analizy o powszechnej prywatyzacji i ogłoszenia w prasie zagranicznej	3 696 876 105	349 337	-349 337
x	szkolenia prywatyzacyjne	483 664 660	45 704	-45 704
x	wydawnictwa i konferencje	759 249 099	71 745	-71 745
x	filmy i reklamy	1 396 878 105	131 998	-131 998
x	2. Inne koszty obsługi doradczej przy prywatyzacji poniesione w roku 1991; w tym;	0	0	0
x	a/ analiza bonowa i akty prawne	3 847 005 000	363 523	-363 523
x	c/  analiza  przed prywatyzacyjna	3 696 878 105	349 337	-349 337
x	f/ reklama prywatyzacyjna	1 046 640 000	98 902	-98 902
x	Pozostałe koszty obsługi spółek skierowanych do prywatyzacji	12 308 921 903	1 163 133	-1 163 133
x	Doradztwo prywatyzacyjne amerykańskiego eksperta Ministrowi Finansów	5 248 949 760	496 000	-496 000
x	Zwolnienie z podatku obrotowego, głównie  zagranicznych doradców/ szacunkowo/	8 995 176 000	850 010	-850 010
	Razem rok 1991
x	Inne koszty doradcze z roku 1992:	x	x	x
x	Pozostałe koszty doradcze, analizy sektorowe wykonywane wyłącznie przez firmy zagraniczne	114 728 224 400	8 416 553	-8 416 553
x	Pozostałe koszty doradcze za doradztwo różnych firm nie przyporządkowane do poszczególnych prywatyzowanych spółek	68 638 480 543	5 035 373	-5 035 373
x	Zwolnienie z podatku obrotowego,  głównie  zagranicznych doradców /szacunkowo/	1 724 354 390	126 500	-126 500
	Razem rok 1992	185 091 059 333	13 578 426
x	Inne koszty doradcze z roku 1993:	x	x	x
x	1/ Doradcze analizy  prywatyzacyjne, w tym;	x	x	x
x	a/prywatyzacja z programu NFI	3 439 180 100	189 534	-189 534
x	b/ opracowania badania prywatyzacyjne	3 220 947 100	177 507	-177 507
x	c/ obsługa programu Investprom – PAIZ /obce inwestycje w Polsce	25 000 000 000	1 377 754	-1 377 754
x	d/ reklama prywatyzacyjna	2 033 387 300	112 060	-112 060
x	e/ szkolenia prywatyzacyjne	3 344 491 000	184 315	-184 315
x	f/ ogłoszenia prasowe itp.	12 649 098 900	697 094	-697 094
x	g/koszty prawne	307 287 900	16 935	-16 935
x	Razem rok 1993
x	W roku 1994 koszty analiz sektorowych nie przyporządkowanych do poszczególnych spółek nie występowały	x	x	x
x	Ogółem lata 1990 – 1994

[ UWAGA: W drugim wierszu od góry pozycje dotyczą kosztów doradztwa/analiz wyrażonych w 3 kolumnie w złotych i w 4 kolumnie dolarach amerykańskich ]

Uwagi 1.W wykazie brak Stoczni Gdańskiej, ona była jakoś dziwnie sprzedawana, po kawałku. Miała obszar gruntów zakładowych aż 120 ha..

2. W wykazie brak przedsiębiorstwa Eksportu Budownictwa ‘Budimex’ w Warszawie, a ekspertyzę prywatyzacyjną wykonywała firma Assistance Company z Londynu w 1991 rok za kwotę 10 423 821 600 st. złotych, o równowartości 985 000 dolarów USA. Kwoty te powinny być uwzględnione odpowiednio w kolumnie 7 i 8  oraz odpowiednio w dwóch następnych.

Dla Budimexu nie można było pozyskać dostępnych danych o wartości sprzedaży tej firmy, dlatego nie podano ich w kolumnie 5 i 6.

 3. Wszystkie dane liczbowe zostaly podane w starych złotych i przeliczone po kursie rocznym, dla danego roku i podane odpowiednio w oddzielnych kolumnach  dolarach USA.

4. Koszty prywatyzacji dla danej spółki zostały przyporządkowane w liczbach jakie zostały im publicznie podane i   przypisane.

5. Pozyskanie i uzupełnienie brakujących danych znacząco zmieniłoby ujęty w tabeli wynik finansowy dla poszczególnych ujętych w niej spółek i dla tego pierwszego okresu prywatyzacji.

6.Taki raport o prywatyzacji poszczególnych przedsiębiorstw/spółek powinien być opracowany przez MSP, Iżyc może , że jest ale autor nie mógł go odnaleźć i uwzględnić w pracy

 7. W żadnych materiałach instytucjonalnych i prasowych nie można było znaleźć informacji o powierzchni gruntów zakładowych i formy prawnej przekazania ich nowemu nabywcy,krajowemu, a w szczególności nabywcom zagranicznym, czy nabywali je na określony czas, w dzierżawę , wieczyste użytkowanie, czy też na własność, dlatego kolumna  dla tych danych i informacji nie została wypełniona. Z chwilą pozyskania danych o powierzchni gruntów zakładowych zostanie uzupełniona.

 8. Najdroższe doradztwo prywatyzacyjne było firmy  londyńskiej Rotschild and Sons przy prywatyzacji Orbisu i Hotelu Grand w Warszawie i wyniosło 145 908 dolarów USA. 

 9. Autor zastrzega sobie prawo do korekty danych z chwila pozyskania jakichkolwiek, rzetelnych danych pochodzących ze źródeł państwowych instytucji. Aparat ministerstw gospodarczych odmawia udostępniania informacji i materiałów o przeprowadzonej prywatyzacji, i to tej sprzed 20 lat, nawet dla nauki polskiej, w szczególności ekspertyz prywatyzacyjnych wykonywanych przez zagraniczne firmy doradcze i banki zagraniczne, o wycenie wartościowej sprzedawanych spółek narodowych, których rzekomo polscy eksperci nie byli w stanie wykonać, a teraz nawet nie mogą się z nimi zapoznać, i to w okresie tak intensywnej współpracy gospodarczej i naukowej z zagranicą.

10. W roku 1991 wpływy z prywatyzacji Giełdy Warszawskiej wyniosły 176 000 starych złotych o równowartości 16 631 USD. Kwota ta nie została ujęta w tabeli.                        

Źródło: 1.Dane z różnorodnej prasy krajowej z lat 1991 -2005, oraz Internetu zbierane z pracowitością przez wiele lat.

 2. Dane zbierane ze stron internetowych oraz z raportów publikowanych Ministerstwa Skarbu Państwa, z materiałów Ministerstwa Finansów ogłaszanych i publicznie dostępnych.

 3. Z prac autora publikowanych częściowo w dwumiesieczniku Realia z lat 2008 -2013, publicznie dostępnych, przesyłanych zgodnie z wymogiem prawnym do bibliotek publicznych, a także  do wyższych uczelni w kraju.

4. Materiały Sejmowe przedkładane przez Ministerstwo Przekształceń Własnościowych, Ministerstwo Skarbu Państwa i     Ministerstwo Finansów, i cząstkowo dane byłego  Ministerstwa  Współpracy Gospodarczej z Zagranicą, będące także w posiadaniu klubów   Parlamentarnych.                  

Opracowanie własne; dr Ryszard Ślązak

4.5 Porównanie kosztów doradztwa z lat 1995-97 do pierwszego okresu.

Zbywanie całych zakładów dotychczas w małym stopniu było znane publicznie, za jaką cenę, i przy jakim koszcie doradztwa obciążającego dane, zbywane przedsiębiorstwo/spółkę. Ponoszony, w większości dewizowo, koszt doradztwa obniżał cenę i wartość ogólną zbywanego naszego zakładu/spółki. Wartość takiego zbywanego podmiotu ulegała czasami rażącej, realnej obniżce w cenie zbycia, którą uzyskano z jego sprzedaży. Koszt  tego instytucjonalnego doradztwa z lat 1995 – 97 zostaje podany niżej, analogicznie jak uprzednio, dla lat 1991 – 94, aby można go było chronologicznie gromadzić, przyporządkowywać dla potrzeb analitycznych, czy nawet decyzyjnych. Wskazano, który dany doradca zagraniczny i krajowy prywatyzował i którą spółkę, za jaką cenę świadczył tę usługę doradczą. Podano je w układzie rocznym, analogicznie jak poprzednio, za lata 1991, 1992, 1993, i 1994. Dla roku 1995, tabela 7, dla roku 1996 tabela 8 i analogicznie tabela 9 dla roku 1997.

 Zastanawiającym jest, że nadal po roku 1994 nasze władze gospodarcze, mimo złych doświadczeń korzystały z obcych firm doradczych, a nadal w tak małym stopniu z krajowych doradców instytucjonalnych i indywidualnych, zarówno naukowych jak i praktyków gospodarczych, nawet tych z doświadczeniem i wiedzą prywatyzacyjną, jak to w przeszłości tego rodzaju prywatyzacje zostały przeprowadzone w innych krajach np. w Wielkiej Brytanii, Z drugiej strony rzekomo korzystali z ich publikacyjnego dorobku. Także po roku 1994, do takiego doradztwa zgłaszało się wielu naszych wybitnych ekspertów pracujących w zagranicznych ośrodkach naukowych i firmach doradczych w rożnych krajach zachodu, a nawet naszych ekspertów pracujących z ramienia ONZ w rożnych krajach świata, jako doradcy rządowi w tych krajach, i też nie korzystano z ich usług, z ich służby własnemu krajowi i to wielokrotnie tańszych od tych, z których usług skorzystano.

Przy sposobności wnieśliby do naszej myśli gospodarczej i do praktyki gospodarczej wiele innowacyjności i z pewnością nie dopuściliby do tak nieudolnie przeprowadzanego procesu prywatyzacyjnego, a już na pewno nie byłoby niemal darmowej sprzedaży majątku narodowego obcym. Autor też był w grupie eksperckiej, która proponowała nawet w roku 1995, tym nowym władzom, pomoc w pracach nad procesem prywatyzacyjnym, przy wycenie majątku przemysłowego, i indywidualnie poszczególnych przedsiębiorstw, ale zostało to w sposób przemilczeniem odrzucone. Jakby zagraniczni byli epokowo mądrzejsi i wyprzedzali epokę, a nam zarzucano podobna jak w latach 1990-94 socjalistyczną mentalność, tak jakby ci co decydowali o prywatyzacji, pochodzili z innego kraju, z importu lub mieli jakiś inne niezrozumiale dla nas cele. Z nimi zagranicznymi jakoś o cenę usług się nie targowano, nikt kosztorysów zagranicznych doradców nie weryfikował, co podali to zostało przyjęte.Zagraniczni działali między sobą w jedności i w zgodzie by podawać wysokie ceny tych usług, wytransferować natychmiast otrzymaną zapłatę, a po zdobyciu kapitału umknąć z naszego kraju, Żadne ich prace nie były objęte żadnymi gwarancjami, że np. wycena przedsiębiorstwa jest rzetelna, nie udostępniano ich krajowym ośrodkom naukowo-badawczym, praktycznie nikomu, do tego stopnia, że nawet wkrótce po zapłacie materiały te poginęły. Występowała jakaś dziwna spolegliwość i poddaństwo wobec zachodniej zagranicy, rażący kompleks niższości, odbierany przez nich za jakąś dziwnie naiwną zbiorowość tego nowego aparatu gospodarczego. W tym amoralnym okresie nasze nowe i młode władze wykazywały jakby kompleks niższości wobec zachodnich przedstawicieli, często nawet bardzo słabych i nieudolnych. Nawet wobec tych polskojęzycznych, którzy pełnili funkcje tłumaczy

 Trudnym do zrozumienia i wytłumaczenia jest to, że zagraniczni we wszystkim i do wszystkiego mieli pierwszeństwo, i to od samej naszej góry począwszy. W kraju, który ma za sobą ponad tysiąc lat państwowości i ogromnie liczną warstwę inteligencji, u siebie i na emigracji, o wysokim poziomie edukacyjnym, i oni w warunkach pokoju nie mogli służyć krajowi, by podnieść go z zapaści. Poprzez zreformowanie gospodarki mogliby wprowadzić kraj  na ścieżkę szybkiego,  nowoczesnego, długoterminowego rozwoju i osiągnięcia poziomu najwyżej rozwiniętych narodów Europy i świata, wzorem II Rzeczypospolitej odrodzonej po 1918 roku. Te wszystkie uzgodnienia, co komu, co, dla kogo i po ile, czy za ile, zapadały jakby po cichu i gabinetowo, choć te władze zostały wybrane z woli narodu, dążącego do demokracji, rozwoju i dostatniego, humanitarnego i pokojowego życia i współżycia innymi narodami i krajami.

Ciekawostką gospodarczą jest, czy i w co te firmy zainwestowały w Polsce uzyskane z tego tytułu środki dewizowe. Międzynarodowa Korporacja Finansowa, agenda Banku Światowego, dokonywała, jako doradca prywatyzacyjny prywatyzacji wielu najnowocześniejszych naszych przedsiębiorstw jak np. Fabrykę Mebli ‘Swarzędz’ w Swarzędzu, za niewyobrażalnie wysoką, w zrozumieniu polskiego robotnika, nauczyciela/naukowca, policjanta czy urzędnika, zapłatę dewizową nawet do tego stopnia, że koszt ich doradztwa przy prywatyzacji tej fabryki stanowił połowę kwoty wpływów uzyskanych z jej rzekomo trafnej efektywnie sprzedaży, tak efektywnej, że fabryka przestała w ogóle istnieć, a grunty jej byłego terenu można było w krótce nawet orać.

Zamiast opracowania takiego programu prywatyzacyjnego jakiego żądały związki zawodowe i jakiego oczekiwała zawodowa opinia publiczna i załogi zakładów pracy, władze po cichu wybrały w zatajanych do dziś uzgodnieniach z zagranicą, głównie ze Stanami Zjednoczonymi i z Bankiem Światowym, że programy prywatyzacyjne nawet dla całych i wszystkich dwudziestu jeden branż gospodarczych naszej gospodarki będą opracowywać jako tak zwane sektorowe/branżowe analizy prywatyzacyjne, wyłącznie obce firmy doradcze, a nie krajowe specjalistyczne podmioty gospodarcze, ośrodki naukowo badawcze, instytuty branżowe i naukowe, indywidualni eksperci, których w Polsce nie brakowało, choćby zrzeszonych w towarzystwach ekonomicznych czy technicznych czy zatrudnionych w tylu uczelniach ekonomicznych i technicznych cywilnych jak i wojskowych w kraju.

Dla sfinansowania prac tych zagranicznych doradców prywatyzacyjnych pochodzących również z Banku Światowego, jego Międzynarodowej Korporacji Finansowej, której doradztwo było najsłabsze i najdroższe, zaciągnięto nawet w roku 1991 kredyt w Banku Światowym do dziś przemilczany przed krajową opinią publiczną. Kredyt ten, jako finansowy w całości został przeznaczony na sfinansowanie usług zagranicznego doradztwa prywatyzacyjnego. To z tego źródła następowały tak hojne zapłaty za to doradztwo, do tego stopnia, że dla jednego prywatyzowanego przedsiębiorstwa/spółki analizę prywatyzacyjną wykonywało jednocześnie kilku zagranicznych wysoko płatnych doradców prywatyzacyjnych. I ten proces doradztwa zagranicznego trwał latami, aż do wyczerpania środków dewizowych z tego kredytu. W zamian strona polska, różne czynne i w rezerwie wpływowe osoby z polskiego życia publicznego, głównie gospodarczego, uzyskiwały w prasie zagranicznej i w sprywatyzowanej prasie polskiej wszechstronnie chwalebne opinie prasowe.

Obecnie trudno jest, po tak znacznym upływie czasu, poznać, kto i w jaki sposób pozyskiwał tych doradców z krajów zachodnioeuropejskich czy z Ameryki Północnej. Nikt się do tej chlubnej zasady pozyskiwania tych doradców i zawierania z nimi tak ciekawych umów, odważnie nie przyznaje, i sprawa pozostaje sierotą decyzyjną, chociaż tego rodzaju dokumentacja podlega obowiązkowemu archiwowaniu. Nikt tez nie przyznaje się do jej archiwowania. Środki uzyskiwane przez tych doradców w większości przypadków, co dopiero później stało się znanym., stawały się ich bezpośrednim kapitałem do zakładania w naszym kraju różnorodnych spółek, spółeczek, kancelarii prawnych, firm developerskich, choć dla takiego celu i z godnie z ówczesnym prawem dewizowym, ten kapitał założycielski pochodzić powinien bezpośrednio z zagranicy, jako kapitał dewizowy i po przeprowadzeniu operacji walutowych zamiany waluty obcej na złote w NBP. Dopiero wtedy powinien zostać zarejestrowany, jako kapitał akcyjnym lub udziałowy w spółce polskiej lub zagranicznej założonej w Polsce. Tym samym w naszym kraju stworzono dogodne i nawet preferencyjne warunki dla kapitału obcego, jakich nie stworzono w żadnym innym kraju europejskim.

 Nie trzeba było mieć praktycznie żadnego kapitału dewizowego i przesyłać go do naszego kraju aby założyć w Polsce spółkę, firmę. Można było taki kapitał zdobyć w Polsce i założyć spółkę, aby tylko akcjonariusz czy udziałowiec miał adres zamieszkania za granicą. Po jej zarejestrowaniu, już, jako polski podmiot gospodarczy, mógł zdobywać w naszym kraju dalszy kapitał. Zarabiać na rażąco wysoko oprocentowanych wówczas lokatach zlotowych w bankach. Kupowaniu i obrotem papierami wartościowymi, kupować majątek likwidowanych zakładów, ich grunty, budynki, czy obiekty biurowe, akcje i udziały w innych polskich spółkach. Grać na giełdzie warszawskiej, czy być aktywnym w obrocie nieruchomościami. Od tego czasu obrót nieruchomościami rozwinął się na niespotykaną dotychczas skalę, i w większości znajduje się w rękach obcych spekulantów, których transferu środków dewizowych, np. zagranicznych developerów. Czy też innych obcych uczestników obrotu nieruchomościami, np. funduszy obrotu nieruchomościami, Nikt transferu środków na zagranice nie nadzoruje? Firmy zagraniczne wynajmujące instytucjom państwowym i społecznym powierzchnie biurowe czy magazynowe pod względem transferu środków powinny być kontrolowane i nadzorowane. 

 Państwowy kapitał dewizowy już w tym okresie zaczął znacząco odpływać z naszego kraju przez granice ekonomiczne, niczym powietrze bez możliwości jego regulowania. Tak stworzono obcym preferencyjne warunki, określane przez robotników eldoradem dla obcych, jakiego w innych krajach Europy nie było i nie ma. A przecież Polska do roku 1989 była potęgą gospodarczą świata, i poprzez nieporadną transformację gospodarczą potencjał przemysłowy, handlu zagranicznego czy transportu morskiego był już w tym okresie roztrwaniania.

W roku 1995, załącznik tabela 7, koszty obsługi prywatyzacyjnej przy sprzedaży prywatyzowanych 121 państwowych zakładów przemysłowych wyniosły 38,8 mln zł, z której to kwoty firmy obce pobrały w tytule zapłaty za doradztwo 29,3 mln złotych, /o równowartości 12 082 000 dolarów amerykańskich/, co stanowi 75,5 procent. Przy prywatyzacji tej liczby przedsiębiorstw doradzało rządowi aż 37 firm obcych. Doradców krajowych było tylko 2, którzy pobrali zapłatę o równowartości 154 123 złotych, stanowiąc tylko 1,26 procenta ogólnych wydatków poniesionych w 1995 roku. Doradcy zagraniczni stanowili 98,74 procent. W tym doradztwie uczestniczyły głownie banki zagraniczne, i te z głównych krajów zachodu doradzały przy prywatyzacji 36 największych państwowych zakładów, W większości podatek VAT od zawartych z nimi umów, płaciła za nich znów jak w przeszłości strona polska.

Niektóre umowy/kontrakty z firmami zagranicznymi, były nadal zawierane z walutą płatności w dolarach lub innych walutach wymienialnych. Przez co wykonawca usługi nie ponosił ewentualnych kosztów różnic kursowych i prowizji bankowych przy przewalutowaniu, zamianie w banku w Polsce złotych na walutę obcą, którą chce wytransferować na zagranicę do swojej firmy, czy na swój prywatny rachunek bankowy. W większości było  to doradztwo, którego także i w tym roku można było uniknąć, bo nabywcy naszych przedsiębiorstw/spółek już sami nabywali akcje lub też wcześniej, było to w analizie doradczej, uprzednio i odrębnie zapłaconej, przewidziane, że będą te akcje rozprowadzać, nawet tym, co już nabyli kapitał akcyjny czy udziałowy w spółce polskiej. W poprzedniej wykonanej analizie doradcy, było już wskazane, kto te akcje nabędzie, a teraz chodziło bardziej o dodatkowy i łatwy zarobek dla transferu go na zagranicę, czy dla zdobycia na Polsce kapitału do założenia działalności, lub taniego i okazyjnego nabycia majątku, Okazja taka trafia się cudzoziemcom, raz w naszej historii gospodarczej, i to jeszcze ze źródła bezpośrednio rządowego.

 Do najdroższych doradców prywatyzacyjnych w roku 1995 należały: International Finance Corporation doradzający przy prywatyzacji cementowni Ożarów, za które zapłacono 3 108.312 zł, tj. 1 282 095 dolarów, i za doradztwo przy prywatyzacji zakładów KOW Kujawy 2.784 851 zł,tj.1.148 .676 dolarów, łącznie aż 2.430.771 dolarów.  Morgan Grenfell za doradzanie przy prywatyzacji państwowych fabryk papierosów otrzymał łącznie zapłatę w kwocie 4 920 767 dolarów, /za Augustów 2 497 029 dolarów, za Radom 1 489 383 dolarów, za Łódź 320.323 dolarów, za Kraków kwotę 368. 887 Dolarów i za Poznań 245.145 dolarów/. Firma Business Analysis and Advisers /BAA/ za wynegocjowanie wartości spółki oraz zobowiązań inwestycyjnych otrzymała zapłatę w kwocie 270.000 zł, a firma Schoder za pomoc przy prywatyzacji zakładów papierniczych Kielce otrzymała prowizję za sukces w ich prywatyzacji kwocie 175 843 dolarów. Central Europe Trust Company, za doradztwo przy prywatyzacji zakładów Hanka w Siemianowicach Śląskich, otrzymała zapłatę w kwocie 235.820 zł, i za Stalexport w kwocie 44.51 5 dolarów  tj. 1 079 112 złotych. Vinson and Elkins za drobną pomoc przy prywatyzacji Huty Szkła Jarosław otrzymała zapłatę w kwocie 112 425 dolarów. Największe kwotowe prowizje wypłacono bankom zagranicznym za sukces, przy wynalezieniu inwestora zagranicznego /z zasady ze swojego kraju/ dla kupna danego zakładu i za przeprowadzenie procesu jego sprzedaży, czyli prywatyzacji kapitałowej.

 W roku 1996, załącznik tabela 8, koszty obsługi procesu prywatyzacji wyniosły 38 566 137 zł i zostały już rozdzielone na rodzaj prywatyzacji, kapitałową z poniesionym kosztem 36.250 tys. zł, i przetargową z poniesionym kosztem 2.316 tys. zł. Prywatyzacją kapitałową, sprzedażą objęto 67 zakładów państwowych, a przetargową 51, łącznie w tym roku było prywatyzowanych 118 zakładów. Przy prywatyzacji 20 największych zakładów poprzez sprzedaż i przy prywatyzacji przetargowej 10 ważniejszych zakładów, doradzały firmy zagraniczne, w tym 30 banków. Te same firmy zagraniczne doradzały przy prywatyzacji kapitałowej jak i przetargowej.

 Cudzoziemskie doradztwo prywatyzacyjne kosztowało nas w 1996 roku 35.354 tys. zł, tj.13.096.785 dolarów, co stanowiło 80 procent rocznych prywatyzacyjnych kosztów obsługi, co prezentuje tabela 8. Krajowych doradców prywatyzacyjnych było już więcej, niż w roku 1995, bo 6-ciu , za które pobrali zapłatę o równowartości 1 190 000 dolarów, stanowiąc 8,33 procent ogólnego kosztu doradztwa. Poniesienia kosztu doradztwa zagranicznego i to płatnego dewizowo, można było w zupełności uniknąć. W tym samym okresie Polska kontynuowała jeszcze rozmowy z zagranicznymi kredytodawcami w sprawie dalszego umorzenia części długu zagranicznego. Stany Zjednoczone jakby za wejście swoich firm na polski rynek umorzyły nam około 1,6 mld dolarów długu dewizowego. W tym okresie oszczędności w wydatkach dewizowych były nakazem polskiej racji stanu, a tu każdy organ państwowy prowadzi samodzielną, jakby nieskoordynowaną działalność, polegającą na bezzasadnym wydawaniu dewiz, na niepotrzebne usługi zagraniczne, które mogły być wykonane przez polskie podmioty gospodarcze i ośrodki naukowo-badawcze

Do najdroższych doradców należały: Morgan Grenfell and Cooperation Ltd, który tak jak w roku 1995 doradzał przy prywatyzacji tych samych, największych polskich zakładów tytoniowych /Augustów, dwa zakłady w Radomiu, Krakowie, Lublinie i Poznaniu/, za które pobrał zapłatę w kwocie aż 8.473.366 dolarów.  W tytule usługi doradczej pobrał prowizję za sukces prywatyzacyjny, i oprócz tego państwo zapłaciło jeszcze od jego umów usługowych podatek VAT w kwocie około 633 tys. zł. Hambros Bank za doradztwo przy prywatyzacji przetargowej Zakładów Przemysłu Celulozowego w Kwidzynie pobrał zapłatę w kwocie 4.535 tys. zł., tj. 1.679.919 dolarów. Finkorpration pobrał prowizję za sukces w prywatyzacji Browarów w Tychach, w kwocie 738.118 dolarów, o równowartości 1.993 tys. zł, a Pro-Invest pobrał prowizje za sprzedaż akcji spółki FAEL w kwocie 441.251 dolarów o równowartości 1,191 tys. zł. Firma Evip pobrała prowizję za sukcesu w prywatyzacji Zakładów Kęty w kwocie 153.800 dolarów. Poza kwotą umowy od niektórych tych płatności, strona polska, zapłaciła jeszcze podatek VAT, i inne pochodne im koszty, niezaliczone bezpośrednio w koszt tych umów.

W roku 1997, tabela 9, koszty obsługi procesu przekształceń prywatyzacyjnych wyniosły ogółem  27.892 tys. .zł. tj. 8.501.812 dolarów, a koszt doradztwa cudzoziemskiego zmniejszył się w porównaniu z poprzednimi latami, i wyniósł 7.684.607 dolarów o równowartości 25.211.658 złotych, stanowiąc 90,4 procent rocznych kosztów za doradztwo.   W późniejszych latach z cudzoziemskiego doradztwa nie rezygnowano, choć jego koszty znacząco i przemiennie w rożnych latach spadały. W wydatkach na obsługę prywatyzacyjną koszty doradztwa stanowiły aż 69 procent ogólnych kosztów.

W tabelach 7-9 przedstawiano roczne koszty poniesione na doradztwo prywatyzacyjne, w szczególności firm zagranicznych, które prywatyzowały nasze poszczególne przedsiębiorstwa/spółki. Natomiast w tabeli 10 prezentujemy, dla porównania z danymi tabeli  nr 6, łączne zarobki poszczególnych firm na doradztwie prywatyzacyjnym w  latach 1995 -97. Jeżeli na doradztwo prywatyzacyjne w latach 1990 -94 wydano ponad 73 mln dolarów to w okresie trzech lat, 1995-97 poniesiono dalsze zbędne koszty w kwocie aż 35 024 126 dolarów amerykańskich.

                                                                                                           Tabela 8 

Doradztwo prywatyzacyjne firm zagranicznych i krajowych w latach 1995-97
L.p.	Nazwa doradcy / wykonawcy analiz	Nazwa prywatyzowanego zakładu/spółki	Koszt doradztwa / analiz
w zł	w USD
1	2	3	4	5
	A. Doradcy zagraniczni
1	Access sp. z o.o. Banku Pekao S.A.	Elektrobudowa	55 000	22 686
2	Access sp. z o.o. Banku Pekao S.A.	Huta Szkła Gospodarczego ‘Hortensja’	12 805	5 282
3	Arthur Andersen	Fabryka Samochodów Małolitrażowych w Bielsku	71 471	29 480
4	BAA-Business Analysts and Advicers sp z o.o.	Browary Dolnośląskie ‘Piast’ S.A., we Wrocławiu	189 994	70 381
5	BAA-Business Analysts and Advicers sp z o.o.	Montin S.A. Kraków	35 000	12 965
6	BAA-Business Analysts and Advisers sp z o.,o.	Zakłady Farmaceutyczne ‘Polfa’ w Kutnie	268 637	110 806
7	BAA-Business Analysts and Advisers sp z o.o.	Zakłady Piwowarskie ‘Głubczyce’ w Głubczycach	226 837	84 029
8	Bain and Company	Centra Poznań	1 824 654	752 621
9	Bain and Company	Elwro S.A.	25 639	9 498
10	Bank ABN AMRO	Cersanit S.A., Krasnystaw	215 042	65 546
11	Bank Gdański-Biuro Maklerskie .	Stomil Olsztyn	519 505	214 282
12	Bank Handlowy w Warszawie S.A.	Zakłady Farmaceutyczne ‘Polfa Kutno’, w Kutnie	133 041	54 876
13	Bank Pekao – Centralne Biuro Maklerskie  /zagraniczny/	Zakłady Metali Lekkich ‘Kety ,w Kętach	283 240	104 923
14	Bankowy Dom Maklerski	Cementownia ‘Górażdże	1 465 692	604 559
15	Biuro Maklerskie Polskiego Banku Rozwoju S.A.	Zakłady Celulozowo Papiernicze ‘Świecie’ w Świeciu n/Wisłą	461 250	140 591
16	BZW – Barclays de Zoete Wedd Limited	KGHM ‘Polska Miedz’ S.A.	8 629 526	2 630 312
17	Central Europe Trust Company	Energomontaż Północ S.A., w Warszawie	159 992	65 992
18	Central Europe Trust Company	Stalexport S. ,A. w Katowicach	1 079 112	445 105
19	Central Europe Trust Company	Zakłady Cukiernicze ‘Hanka’ w Siemianowicach Śląskich	235 821	97 270
20	Centralne Biuro Maklerskie Banku WBK S.A.	KGHM ‘Polska Miedz’	897 000	273 409
21	COK	Zakłady Celulozowo Papiernicze ‘Świecie’ S.A.	161 865	49 337
22	Creditanstalt Financial Advcers	Nadodrzańskie Zakłady Przemysłu Tłuszczowego ‘Brzeg’ w Brzegu	53 333	21 998
23	Dames and Moore	Polbaf S.A. w Głownie	38 173	14 141
13	Doradca Consultants Ltd	Port Serwis w Gdyni	57 615	23 765
14	Doradca Consultants Ltd	PRC i P Gdańsk	57 613	23 764
7	Doradca Consultants Ltd	Białogardzkie Zakłady Garbarskie Sp. z o. o. Białogard	23 000	8 520
8	Doradca Consultants Ltd	Ekoinfra Sp. z o. o. Kraków	25 000	9 261
9	Doradca Consultants Ltd	Zakłady  Naprawcze Mechanizacji Rolnictwa S.A. LOBEZ	23 000	8 520
15	Evip International sp z o.o.	Huta  ‘Oława’ S.A. w Oławie	56 900	23 470
10	Evip International sp z o.o.	Energopol -7, S.A. w Poznaniu	129 837	48 097
11	Evip International sp z o.o.	Zakłady Metali Lekkich ‘Kęty’, w Kętach	415 181	153 799
12	Fincorporation	Browary Tyskie ‘Górny Śląsk’, Tychy	1 992 550	738 118
13	Hambros Bank	Zakłady Celulozowo Papiernicze ‘Kwidzyń’	4 534 940	1 679 919
16	International Finance Corporation in Waszyngton D.C.	Cementownia ‘Ożarów’ w Ożarowie	3 108 312	1 282 095
17	International Finance Corporation Waszyngton, USA	Kombinat Cementowo Wapienniczy ‘Kujawy’	2 784 851	1 148 676
14	Invest Service sp z o.o.	Fabryka Sprzętu Okrętowego ‘Remor’ S.A. w Recz	31 720	11 750
18	KPMG Peat Marwick sp z o.o.	Zakłady Celulozowo-Papiernicze ‘Świecie’ n/Wisłą	120 107	49 541
15	Metrum Consulting	Elektrociepłownia Kraków  S.A.	71 954	26 655
19	Morgan Grefnfell	Zakłady Wyrobów Tytoniowych ‘Radom’ w Radomiu	3 610 859	1 489 383
20	Morgan Grenfell	Wytwórnia Wyrobów Tytoniowych  ‘Poznań’ w Poznaniu	594 329	245 145
21	Morgan Grenfell	Wytwórnia Wyrobów Tytoniowych ‘Kraków’ w Krakowie	894 329	368 887
22	Morgan Grenfell	Zakłady Wyrobów Tytoniowych ‘Augustów’ w Augustowie	6 053 796	2 497 029
23	Morgan Grenfell	Zakłady Wyrobów Tytoniowych ‘Łódź’ w Lodzi	776 592	320 323
24	Morgan Grenfell and Company Ltd	PHP Polski Tytoń S.A. w Radomiu	522 916	193 708
25	Morgan Grenfell and Company Ltd	Wytwórnia Wyrobów Tytoniowych S.A. w Poznaniu	6 658 058	2 466 404
26	Morgan Grenfell and Company Ltd	Zakłady Przemysłu Tytoniowego S. A., w Krakowie	14 598 938	5 408 016
27	Morgan Grenfell and Company Ltd	Zakłady Przemysłu Tytoniowego S.A. w Radomiu	625 015	231 530
28	Morgan Grenfell and Company Ltd	Zakłady Tytoniowe S.A. w Lublinie	522 916	193 708
29	Nicom Consulting	Polski Handel Spożywczy S.A. w Warszawie	120 000	49 497
30	Nikom Consulting Ltd	Zakłady Mięsne ‘Jarosław’ w Jarosławiu	68 034	25 202
31	PBK S.A. Biuro Maklerskie w Warszawie	Elektrobudowa S.A.	329 919	122 215
32	PIM-Polish Institute of Management sp z o. o.	Fabryka Lin i Drutu ‘Dromet’ we Włocławku	844 736	257 479
33	PIM-Polish Institute of Management sp z o. o.	Zakłady Farmaceutyczne ‘Polfa’ w Rzeszowie	1 313 285	400 294
34	PIM-Polish Institute of Management sp z o. o.	Zakłady Farmaceutyczne  ‘Polfa’ Kraków S.A.	4 059 428	1 237 329
35	PIM-Polski Instytut Zarzadzania sp z o.o.	Energopomiar S.A w Gliwicach.	59 207	24 421
36	PIM-Polski Instytut Zarzadzania sp z o.o.	Pollena Uroda w Warszawie	272 551	112 420
37	PIM-Polski Instytut Zarzadzania sp z o.o.	Stomil Olsztyn	840 504	346 685
38	PIM-Polski Instytut Zarzadzania sp z o.o.	Winiary Kalisz	1 564 882	645 472
39	PIM-Polski Instytut Zarządzania sp z o.o.	Stomil Dębica	396 857	163 693
40	Powszechny Bank Kredytowy S.A.	Zakłady Odzieżowe ‘Bytom’, w Bytomiu	101 816	41 996
41	Premium Econ sp. z o.o.	Polmo Praszka S.A.	77 760	28 805
42	Proexim-Biuro Ekspertyz i Doradztwa Ekonomicznego sp z o.o.	Rolimpex S.A.	16 194	6 680
43	Pro-Invest International sp z o.o.	Fabryka Silników Elektrycznych ‘Besel’ w Brzegu	109 970	45 360
44	Pro-Invest International sp z o.o.	Indukta	31 343	12 928
45	Pro-Invest International sp. z o.o.	Elektromontaz Gdańsk S.A.	37 001	13 707
46	Pro-Invest International sp. z o.o.	Fabryka Aparatów Elektrycznych ‘Apena’  w Bielsku Białej	131 050	48 546
47	Pro-Invest International sp. z o.o.	Fael Sp. z o.o.	1 191 157	441 251
48	Promocja przetargu spółek Skarbu Panstwa od I do VIII transzy do dalszej sprzedaży	Person Promotion, reklama w telewizji i radio	2 682 004	993 519
49	Sankt Annae Baank	Browary Warka	955 578	394 150
50	Schroder Polska sp z o.o.,	Zakłady Papiernicze ‘Papier’ w Kielcach	419 040	172 843
51	SJOS Silesian Investment Company sp z o.o.	Lubuskie Zakłady Materiałów Ogniotrwałych i Budowlanych w Zarach	30 998	11 483
52	SJOS-Silesian Investment Cooperation	Fabryka Obuwia ‘Odra’ S.A., w Oleśnicy	32 940	12 202
53	Tetra Trading	Osiecznica, Osiecznica	136 214	56 185
54	UBS – Union Bank of Switzerland	KGHM ‘Polska Miedź’	8 629 526	2 630 312
55	Vinson and Elkins	Huta Szkła Gospodarczego ‘Jarosław’ w Jarosławiu	272 563	112 425
x	Razem, doradcy zagraniczni	x	89 857 514	32 863 183
	B. Doradcy krajowi
1	Arcanum – Przedsiębiorstwo Doradztwa i Wdrożeń sp z o.o.	Refa Świebodzice	30 988	12 782
2	Arcanum- Przedsiębiorstwo Doradztwa i Wdrożeń sp z o.o.	Olsztyńskie Kopalnie Surowców Mineralnych Sp. z o. o., w Olsztynie	45 248	16 762
3	DGA- Doradztwo Gospodarcze S.A. w Poznaniu	Lubańska Bawełna S.A. w Lubaniu	26 000	9 631
4	DGA- Doradztwo Gospodarcze S.A. w Poznaniu	Zakłady  Przemysłu Dziewiarskiego ‘Sława’ S.A., Bolesławiec	26 000	9 631
5	Ortep/Spółdzielcze     Przedsiębiorstwo Doradztwa Gospodarczego	ZEG-Zakład Elektroniki Górniczej S.A. w Tychach	42 506	15 746
6	Penetrator – Agencja Informacyjna	Cementownia ‘Odra’	102 541	42 295
7	Penetrator – Agencja Informacyjna	Elwro Wrocław	200 032	82 508
8	Penetrator- Agencja Informacyjna	Angela Białystok	40 095	16 538
9	Proexim /Biuro Ekspertyz i Doradztwa Ekonomicznego/ sp z o.o.	Phz  Rolimpex S.A.	91 569	33 921
9	TDI -Towarzystwo Doradztwa Inwestycyjnego S.A.	Zakłady Celulozowo Papiernicze ‘Świecie’ w Świeciu n/Wisłą	1 078 777	328 815
10	TDI- Towarzystwo Doradztwa Inwestycyjnego sp z o.o.	Fabryka Obrabiarek Specjalnych ‘Wiepofama’ S.A. w Poznaniu	35 380	13 106
11	Uniconsult- Biuro Ekspertyz Finansowych	Olszyńskie Fabryki Mebli Sp. z o.o. w Olszynie	31 350	11 613
12	WGK -Wielkopolska Grupa Konsultingowa	Impexmetal S.A, Warszawa	1 602 342	488 400
13	Wielkopolska Grupa Konsultingowa	Huta Aluminium ‘Konin’ S.A., w Koninie	928 224	343 850
14	Wielkopolska Grupa Konsultingowa	IZCH ‘Soda Mątwy’ S.A.	951 057	352 309
15	Wielkopolska Grupa Konsultingowa	Janikowskie Zakłady Sodowe ‘ Janikosoda’ S.A.	1 034 032	383 046
x	Razem, doradcy krajowi	x	6 266 141	2 160 953
x	Ogółem	x	96 123 655	35 024 136

[ UWAGA: W trzecim wierszu od góry pozycje dotyczą kosztów doradztwa/analiz wyrażonych w 4 kolumnie w złotych i w 5 kolumnie dolarach amerykańskich ]

Źródło: jak w tabelach 7 do 9

Obce usługi były hojnie opłacane. Uzyskana za to doradztwo zaplata była szybko po przewalutowaniu transferowana za granicę lub przeznaczona na zakup od państwa któregoś z zakładów lub też akcji, czy udziałów w nowopowstałych spółkach, czy też była przeznaczana na zakładanie i rozwój firm developerskich, które w krótkim okresie czasu, korzystając ze  zwolnieniu z płacenia podatku dochodowego w naszym kraju, szybko uzyskiwały  ponad 50 procentową stopę rocznego zysku. 

 Zadziwiająca jest łatwość zawierania takich umów doradczych o dowolnej uznaniowości zapłat  i to jeszcze często przy dodatkowym zwalnianiu tych doradców z płacenia podatku obrotowego, a później VAT. Dodatkowo w przypadku zakładania przez nich w Polsce spółek o swojej zagranicznej macierzystej nazwie, dla świadczenia tego rodzaju usług, uzyskiwali zwolnienia z płacenia podatku dochodowego w Polsce. W tej kwestii w naszym kraju nadal występuje niezrozumiały stan, że znikąd, z żadnego urzędu rządowego nie można uzyskać informacji, które zagraniczne podmioty działające w Polsce były prawnie zwolnione z płacenia podatku dochodowego w naszym kraju. Czyżby nie było to ewidencjonowane, a jeżeli tak, to jak jest sprawowany państwowy nadzór podatkowy. Były też liczne indywidualne znane publicznie przypadki, że decyzją Ministra Finansów odrębnie zwalniano daną, obcą firmę doradczą z płacenia obowiązującego podatku, co uszczuplało dochody państwa.

To wszystko wskazuje na jakiś nihilizm narodowy, naiwność i łatwowierność, że obcy jest lepszy, więcej wie, choć z zasady jest nielojalny, droższy i wywozi z Polski deficytowe dewizy. Dlaczego w innych krajach polskie, tego rodzaju podmioty gospodarcze nie pełnią doradczych funkcji? Polskie instytuty, głównie branżowe, które istniały w roku 1990, gdyby nie zostały rozwiązane, z pewnością rzetelnie i z troską o dobro narodowe, jakim były zakłady państwowe, przeprowadziłyby procesy prywatyzacyjne. Nie było środków na ich utrzymanie, nie pozwolono im nawet zarobić we własnym kraju, a były nielimitowane środki na doradztwo firm zagranicznych. Analizując te procesy trudno zrozumieć, że w aparacie polityczno-gospodarczym państwa występowała taka rozproszona beztroska o społeczno-narodowy interes własnego, ojczystego kraju, i nie dotyczy to tylko procesów prywatyzacyjnych.

W latach 1989-93 uczestniczyłem w pracach zespołu ekspertów ekonomicznych, i zgłaszaliśmy różnym rządowym organom gospodarczym kilka programów gospodarczych, np. dalszego oddłużenia zagranicznego kraju. Chodziło nam także o to, aby zobowiązania zakładów z tytułu zagranicznych kredytów dewizowych w pewnym stopniu zostały zamienione na akcje lub udziały krajowego kredytodawcy w przedsiębiorstwie/spółce, które uprzednio otrzymało te kredyt, co w znacznym stopniu zwalniałoby państwo z tej części spłaty dewizowego zadłużenia. Kredytodawca będąc współudziałowcem w przekształconym w spółkę przedsiębiorstwie uczestniczyłby w jego zarządzaniu. Nie zrobiono tego z powodu nacisków wewnętrznych i zewnętrznych, aby je potem sprzedawać obcym, którzy rzekomo mieli wnieść do nich nową myśl techniczną. Nie wnieśli. Tego rodzaju propozycje nie znalazły zrozumienia w centralnym aparacie gospodarczym.

Firmy zagraniczne, po przejęciu naszych przedsiębiorstw/pólek ukierunkowywały swą aktywność gospodarczą na wewnętrzny rynek Polski i bliskość rynku post sowieckiego. Straciliśmy na tym poważnie w spłacie zadłużenia zagranicznego, a nawet i wielorodzajowo na innych odcinkach gospodarczych i finansowych, a zadłużenie i tak musieliśmy spłacić, aby wejść do NATO, a potem do Unii Europejskiej. Tylko te fragmentaryczne dane i oceny obrazują stosunkowo znaczną zasobność majątkową państwa gospodarowanie nim i jego wpływ na wewnętrzne i zewnętrzne zadłużenie Państwa.

Z danych wynika, że najdroższe doradztwo realizowały firmy amerykańskie i angielskie, które za te pozyskane za to doradztwo środki finansowe, nabywały jednocześnie w naszym kraju różnorodne majątki, nie płacąc wcale lub płacąc w znikomym stopniu dewizami przesyłanymi z zagranicy. Przeciwnie w znacznym stopniu transferowały je jako zysk z naszego kraju, przed którym nasze władze były i są jakby bezradne, nie nadzorując celowości i zasadności wydatków dewizowych i kombinacyjnych operacji kantorowych. W całym czteroletnim okresie zarobek doradczy firm zagranicznych w większości został skierowany na nabywanie w Polsce różnorodnych majątków, na zakładanie banków, spółek konsultingowych, audytorskich, informatycznych, biur maklerskich, pośrednictwa, domów handlowych, zakup sklepów, zakładanie firm developerskich, budowę biurowców i lokali na wynajem polskim instytucjom państwowym, samorządowym i społecznym, na niewyjaśnione operacje spekulacyjne, czy nawet na zakup mieszkań dla spekulacji itp.

Wystarczy spojrzeć na śródmieście stolicy, Warszawy, aby na każdym kroku dostrzec proces wywłaszczania polskich instytucji ze śródmieścia i plasowania się różnego rodzaju zagranicznych i to usługowych firm, obsługujących głownie instytucje państwowe. Uzyskują one ogromne zyski, które natychmiast transferują na zagranicę. Firma cudzoziemska, aby mogła powstać i funkcjonować w Polsce musiała najpierw w Polsce zarobić, a łatwy i nie odpowiedzialny zarobek wystąpił na doradztwie prywatyzacyjnym, czy w nabywaniu naszych przedsiębiorstw. Z drugiej strony na użytek krajowy propagandowo informowano społeczeństwo, że w kraju nie ma kapitału i władze muszą zabiegać o napływ kapitału obcego.

W ten aspekt propagandowy wpisuje się utrwalona w świadomości społecznej wypowiedz ówczesnego prezesa NBP, że kapitał nie ma barw narodowych, chociaż, zawsze on je miał i ma. W konsekwencji tego paradoksu przychodził obcy z nazwy, ale zawsze z kapitałem polskim. Jeżeli nie było kapitału, to należało go rozsądnie i długoterminowo tworzyć, choćby poprzez szeroki udział akcjonariatu pracowniczego, poprzez zbywanie, a nie ze stratą likwidowanie tak ogromnej liczby przedsiębiorstw, czy poprzez różnorodne ułatwienia kredytowe i czasowe ulgi w karencji podatkowej, czy też poprzez wspieranie eksportu, a nie jego ograniczanie, a potem niemal przez fizyczną likwidację dotychczasowych głównych wolnodewizowych eksporterów. Jeżeli zwalniano z podatków zagranicznych doradców prywatyzacyjnych, i wszelkie inne firmy z udziałem kapitału zagranicznego, i to na nieokreślony czasokres, to dlaczego nie można było zastosować czasowej ulgi podatkowej dla polskich podmiotów gospodarczych, głównych dotychczasowych eksporterów, dla których załamał się dotychczasowy rynek obszaru RWPG, czy w większym stopniu oddać zakłady spółkom pracowniczym i zwolnić je czasowo z podatku lub zastosować wobec nich, jak wspomniano wyżej , czasową karencję dla spłaty zobowiązań podatkowych, a nie intensyfikować egzekucje należności podatkowych do stopnia ich fizycznej likwidacji. A tym samym tworzenia masowego bezrobocia finansowanego środkami publicznymi. Innym niezrozumiałym czynnikiem w lansowanej propagandzie braku kapitału w kraju było, że  zawsze w tej propagandzie występowały te same środowiska czy te osoby funkcyjne.

Na polskim rynku giełdowym stosunkowo szybko zaczęły spekulować firmy zagraniczne, i już w roku 1994 w obrocie giełdowym uczestniczyły 102 firmy zagraniczne, w tym 62 angielskie. Z głębszych analiz ekonomicznych wynika, że różnorodne firmy zagraniczne obsługują większość naszego aparatu gospodarczego, niemal w całości obsługują finanse państwowych i samorządowych instytucji eliminując z naszego rynku narodowego resztki polskich tego rodzaju podmiotów gospodarczych. Stosunkowo często publicznie widać było członków rządu w otoczeniu doradców zagranicznych, a nie krajowych.

Towarzystwo doradców zagranicznych jakby dodawało im splendoru i prestiżu i jakby się wstydzili korzystać z doradztwa polskich, własnych indywidualnych doradców i firm krajowych, którym nie zlecają niemal żadnych problemów analitycznych do zbadania zarówno bieżących jak i perspektywicznych. Z przedmiotu doradztwa widzimy beztroski stan rozrzutności, którą można zarzucić aparatowi gospodarczemu głównych ministerstw, finansów, gospodarki i skarbu. W resortach tych prawie nie zatrudniali specjalisto ze znajomością prawa dewizowego, problematyki bankowej, gwarancji, stosowania kursu walutowego, przepływu kapitału i rozliczeń w stosunkach międzynarodowych. Prawo dewizowe po modyfikacjach z początku lat 1990-tych jakby zanikło, a nadzór dewizowy nad transferem środków na zagranicę praktycznie zanikł, a jeśli jest to nie wiadomo, który organ go pełni. Środki dewizowe można z Polski wywozić, czy przesyłać w różnorodny sposób, niemal bez żadnej kontroli i nadzoru. Wypływają one z kraju niczym, powietrze przez granice państwa.

Dr Ryszard Ślązak

Poprzednie części CYKLU:

część 1

Wywłaszczenie z przemysłu narodowego. Programy przed solidarnościowe, część 1

część 2

Wywłaszczenie z przemysłu narodowego. Nowa polityka gospodarcza – część 2

część 3

Wywłaszczenie z przemysłu narodowego. Likwidacja PGR-ów i dekomunizacja majątkowa – część 3

część 4

Wywłaszczenie z przemysłu narodowego. Nowa polityka bankowa i przywileje dla obcego kapitału – część 4

część 5

Wywłaszczenie z przemysłu narodowego. Odszkodowania nacjonalizacyjne, wyceny majątku, a prywatyzacja – część 5