LIST OTWARTY

                            DO MINISTRA KULTURY ….

          Pan Bogdan Zdrojewski

                          Broni Pan klauna

Jakub Kornacki

Profesor Krzysztof Jędrysek uczył mnie na krakowskiej PWST, że istnieje różnica między błazenadą a klaunadą. Błaznem nie może być każdy. Błazen, jak np. Stań­czyk, to w istocie mędrzec. Po­przez śmiech zmusza do zasta­nowienia, w wygłupie jest ukryta mądrość. Klaunem może być już każdy. Klaun kopie w tyłek dru­giego klauna, a gdy ten upadnie, wywijając koziołka, poprawia mu tortem w twarz. A publika szaleje, bo… to śmiesznie wygląda. I już. Nic więcej nie potrzeba.

Pan minister Zdrojewski był uprzejmy stanąć w obronie róż­norodności naszej kultury. Chwa­ła mu za to. Przyjrzyjmy się za­tem, jaka to różnorodność nam ostatnio wezbrała. Oto w Cen­trum Sztuki Współczesnej za­wisła… obraza Krzyża? Nie, o tym pisać nie będę, już wystar­czająco dużo napisano. Zawisła inna wiekopomna praca. Wie­kopomny TFU-rca namówił mężczyznę w wieku bardziej niż dojrzałym, aby zdjął majtki, wziął do ręki łopatę i zaczął kopać w ziemi. A sam wiekopomny TFUrca zajął się filmowaniem. Jąder kopiącego. I w Centrum Sztuki w Warszawie, w bijącym sercu narodu, gdzie prezentowane są osiągnięcia awangardy młodego pokolenia polskich twórców, za­wisł film z dyndającymi jądrami. Zaraz. Ale może TFU-rca chciał coś przez to powiedzieć? Może opatrzył to jakimś komentarzem lub choćby inteligentnym tytu­łem? Nic bardziej błędnego. Ty­tuł brzmi: „Jądra Kopiącego”. Ot i wsio.

Nie chodzi o to, czy ta praca podoba się piszącemu te słowa, czy nie. Chodzi o to, że na koszt nas wszystkich kształceni są mło­dzi artyści w naszych – uwaga – Akademiach Sztuk Pięknych. Kilka lat w znoju nabywają do­świadczenia, umiejętności warsz­tatowych, kształtują swój gust pod okiem wybitnych i uznanych plastyków. A potem w CKW prezentowane są najciekawsze osiągnięcia najwybitniejszych osobowości.

No więc ja się pytam – prosty chłopak z Lublina jestem, nie znam się, może mi ktoś wyjaśni- czego oni się tak uczą? Ukraść krucyfiks, rozebrać się i z nim wytarzać potrafiłby mój 12-letni syn. Nakręcić film z jądrami ko­piącego potrafiłaby moja 10-let-nia córka. Gdybym ich nie wy­chował. Bo już teraz, wychowane, moje dzieci wiedzą, że to głupie, złe, wielu ludzi może obrazić, a wielu zniesmaczyć. Jasne – ob­rażają się tylko niedorozwinięte katole.

–                 Chociaż zaraz, zaraz, nie! Ostatnio jeden Rosjanin się ob­raził. Tym razem powstało coś, do czego trzeba było rzeczywiście coś umieć. Rzeźba. Student ASP wyrzeźbił wizerunek kobiety w ciąży gwałconej przez czerwo­noarmistę. Świetnie uchwycone proporcje, ciekawa kompozycja, niezwykła ekspresja, naprawdę- budzi emocje. Gwałty Armii Czerwonej na setkach tysięcy polskich kobiet są oczywistym faktem, po kilkudziesięciu latach wolno już o tym mówić… ale tylko po cichu. Bo wspomniana rzeźba obraziła Rosjanina. I w ciągu jednej nocy znikła! A to, że migdalenie się rozebranego zaburzonego TFU-rcy ze śred­niowiecznym krucyfiksem i na­zywanie tego SZTUKĄ obraziło kilkadziesiąt tysięcy katolików? A któż to są katolicy? Ta banda moherów, służących nam do tego, żeby się z nich nabijać? To na pewno nie jest powód, żeby odwoływać lub zdejmować cokolwiek. Jeden obrażony Ros­janin – to co innego. Tutaj nie ma na co czekać. Zdjąć natych­miast, bo jeszcze się na dobre obrazi. Za mówienie prawdy.

Byłem studentem pana Krzysz­tofa Globisza, wiem, że jest ak­torem o niewyobrażalnych moż­liwościach. Kiedy dowiedziałem się, że Klata wymyślił, że prof. Globisz ma kopulować ze sce­nografią, gdy przeczytałem re­cenzję pana Witolda Gadowskiego, załamałem ręce.

Dla niedowierzających przedrukowuję tylko krótki fragment ze  wspomnianej recenzji:

Scena Narodowa, dotowana mą kilkunastu milionów złotych rocznie z mojej kieszeni, jako podatnika, czyli z budżetu państwa, mieniła się w niezbyt wyszukany cyrk, gdzie każdy z aktorów prześciga się w bardziej prowokacyjnym wygłupie. To był bardziej wygłup iż dojrzałe aktorstwo, choć zarówno Dorota Segda, jak i Krzyszof Globisz mają dobry poziom warsztatu i potrafią zagrać wszystko. Żal patrzeć na aktorów obdarzonych takim warsztatem, kiedy się deklasują.

Jeśli mając w zespole Globisza, reżyser odwołuje się do tak pro­stackich środków wyrazu, może to świadczyć tylko o rozpaczliwym braku wyobraźni. A skoro już nie ma nic do powiedzenia… przynajmniej pokażmy, że jes­teśmy odważni. I bezkompro­misowi. Teatr jako dziedzina sztuki miał kiedyś służyć poszu­kiwaniu Piękna i Prawdy o czło­wieku. Miał być przestrzenią in­tymnego spotkania aktora z wi­dzem. Spotkania, które miało być narzędziem uwrażliwienia i dialogu. Dziś teatr coraz częściej nie uwrażliwia, ale rozdziewicza. Gwałci wrażliwość widzów i chamsko wyciągniętym palcem pokazuje tym, którzy go utrzy­mują ze swoich podatków:

„Nie podoba się? Wynocha! Skoro nie umiecie docenić za­szczytu obcowania z moją nagą Klatą…”

Ukończenie PWST w Krako­wie kosztowało mnie wiele pracy. Nad warsztatem, nad wyobraźnią, nad wieloma elementami, które budują kunszt artysty. Dziś oglą­dam coraz częściej żenującą klaunadę zawodowych hochsztaple­rów, którzy korzystają z tego, że publiczność nie ma odwagi przy­znać, że… król jest nagi!

I to jest najwyraźniej definicja tej różnorodności, o którą Pan walczy, Panie Ministrze. Aby dziś być wybitnym artystą, docenianym, dotowanym… nie trzeba nic umieć. Nie trzeba wyobraźni i fi­nezji. Nie trzeba mówić niewy­godnych prawd o naszej historii. Wystarczy pokazać jaja. Albo wy­tarzać się z krzyżem. Albo zawiesić jaja na krzyżu. Ale najlepiej, żeby ta różnorodność zawierała jaja. Dlatego pisałem na początku o klaunach. Broni Pan klauna. Klata to klaun. Klaun, zakochany klaun. Najsmutniejsze, że zakochany w sobie.

Z… ze smutkiem

Jakub Kornacki absolwent krakowskiej PWST 1997

PS. A skoro nasze Sztuki Piękne już dawno przestały udawać, że stużą poszukiwaniu Piękna, może trzeba zaktualizować nazwę? Akademia Sztuk Szokujących (ASSz)? Akademia Sztuk Obrzydliwych (ASO)? Akademia Sztuki Mięsa (ASM)? A jak już musi być ASR to może – AKADEMIA SZTUK PLUGAWYCH?