PAWEŁ WŁODKOWIC

PAWEŁ WŁODKOWIC z BRUDZEWA

Paweł Włodkowic z Brudzewa (ok. 1370 – ok. 1435), prawnik, pisarz polityczny i religijny, dyplomata, ksiądz. Profesor Akademii Krakowskiej, 1414-1415 rektor. Twórca polskiej doktryny prawa międzynarodowego.

Reprezentował interesy Polski w sporach z Zakonem Krzyżackim. Na zjeździe w Budzie (1413) i soborze w Konstancji (1414-1418) przedstawił ówczesnej opinii światowej sytuację w zakresie stosunków polsko-krzyżackich. W wygłoszonym na soborze traktacie o władzy cesarskiej i papieskiej nad poganami sprzeciwiał się chrystianizacji drogą wojen i przemocy oraz opowiedział się za prawem pogan do zachowania własnej tożsamości politycznej. Za sprawą Włodkowica soborowa Komisja Kardynalska potępiła paszkwil J. Falkenberga Satira contra haereses […] Polonorum et eorum regis Jagyel…, napisany z poduszczenia Krzyżaków, skierowany przeciwko Polakom i królowi Władysławowi II Jagielle.

Występował przeciwko Krzyżakom przed sądem rozjemczym króla Zygmunta Luksemburskiego we Wrocławiu w 1420 i przed trybunałem papieskim w Rzymie w 1421, domagając się zwrotu ziem zagrabionych przez Zakon i poddając w wątpliwość potrzebę istnienia państwa krzyżackiego. Dzięki jego staraniom papież wysłał do Polski w końcu 1421 roku swojego legata Antionego Zeno, który prowadził dochodzenie w sprawie krzyżackiej. W znacznym stopniu swoimi wystąpieniami przyczynił się do wzrostu międzynarodowego znaczenia Polski na początku XV wieku. Zmarł w Krakowie w 1435 lub 1436. Dla uczczenia pierwszego polskiego dyplomaty i obrońcy praw obywateli, urząd Rzecznika Praw Obywatelskich przyznaje nagrody jego imienia osobom fizycznym i prawnym występującym w obronie praw i wolności, nawet wbrew zdaniu większości. Zwolennik koncyliaryzmu. Po 1424 został proboszczem w Kłodawie. Jego Tractatus de potestate papae et imperatoris respectu infidelium zamieścił M. Bobrzyński w opracowaniu Starodawne prawa polskiego pomniki (tom 5, 1878). Inne na ten temat: Baldus de Ubaldis, Uniwersytet Padewski, Stanisław ze Skarbimierza, Poganin, więcej »

• Nie wolno niewiernym, choćby nawet nie uznawali cesarstwa rzymskiego, zabierać państw ich, posiadłości lub przywilejów, ponieważ bez grzechu za sprawą Boga je posiadają, który to wszystko bez różnicy stworzył dla człowieka, którego ukształtował na swój obraz. (…) Pisma cesarskie udzielone krzyżowcom z Prus albo innym w sprawie zajęcia ziem niewiernych żadnych im nie dają praw, ale raczej oszukują wiernych w Chrystusie, ponieważ nikt nie daje nic z tego czego nie posiada, ani też tego rodzaju dokumenty, ani papieży, ani cesarzy nie mogły im dać jakichkolwiek uprawnień, szczególnie przeciw prawu naturalnemu i Bożemu.(…) Wszelkie prawo naturalne, boskie, kościelne i świeckie potępia zwalczających tych, którzy pragną żyć w pokoju. • Źródło: O władzy papieża i cesarza wobec niewiernych, 1416 r., w: Krzysztof Baczkowski Dzieje Polski późnośredniowiecznej, Kraków 1999.

• Nie należy niepokoić ani osób, ani majątków niewiernych, którzy chcą spokojnie żyć między chrześcijanami (…) Niewiernym wolno bez popełnienia grzechu władać posiadłościami i majątkami oraz dzierżyć władzę, gdyż wszystkie te rzeczy stworzone zostały nie tylko dla wiernych [chrześcijan], ale dla wszystkich istot rozumnych. • Źródło: Polska myśl demokratyczna w ciągu wieków. Antologia, oprac. M. Kridl, W. Malinowski, J. Wittlin, Warszawa 1987, str. 118.

• Delegaci polscy wieźli z sobą uczony traktat scholastyczny: De potestate papae et impertoris respectu infidelium. Autorem był Paweł Włodkowic z Brudzewa, doktor dekretów, rektor uniwersytetu krakowskiego, kanonik i kustosz katedralny krakowski, genjusz, godzien, by go stawiać, jako odkrywcę, obok Kopernika, byśmy go czcili i szczycili się nim na równi z tamtym. Dokonał on dwóch odkryć: 1) że względem pogan obowiązują te same prawa, jak względem chrześcijan; 2) że nie wolo narzucać wiary przemocą. (…) Twierdzenia Brudzewskiego, tak proste dziś dla nas, a spotykane i w poprzednich epokach, były na owe czasy rewolucyjnemi. (…) Brudzewski zadał Krzyżakom klęskę cięższą niż Witold i Zyndram z Maszkowic. • Autor: Feliks Koneczny, Polskie logos a ethos, Wydawnictwo Antyk, s. 390, 391