Sekrety Sztabu Generalnego w pojałtańskiej Polsce
FRANCISZEK PUCHAŁA
Wydawnictwo BELLONA. Warszawa 2011, ss. 446
Sztab Generalny jest mózgiem każdej współczesnej armii. Zajmuje się planowaniem strategiczno-obronnym i wielostronnymi przygotowaniami obronnymi państwa. Łączy działania wielu specjalistów wojskowych, skupiających się na sprawach obrony narodowej. Część działań Sztabu Generalnego ma z natury rzeczy charakter tajny.
Monografia – studium gen. dyw. dra Franciszka Puchały Sekrety Sztabu Generalnego pojałtańskiej Polski jest w polskiej literaturze najpełniejszą pracą o Sztabie Generalnym WP w latach 1945-1990. Wcześniej przygotował on wiele publikacji i dokumentów z tego zakresu. Autor to polistrateg i bardzo kompetentny znawca działalności sztabowej. Ukończył dwie uczelnie sztabu generalnego (krajową i zagraniczną), przez kilkadziesiąt lat zgłębiał problemy sztabowe na różnych stanowiskach wojskowych, w tym – ponad dwadzieścia lat – w pionie operacyjnym Sztabu Generalnego. Kilkudziesięcioletnią służbę wojskową zakończył jako I zastępca Szefa Sztabu Generalnego WP.
Praca gen. Puchały posiada „handlowy” tytuł, zaproponowany przez Bellonę. Nie jest to jednak zbiór sensacji, ale pełne ujęcie wielostronnej działalności polskiego Sztabu Generalnego w latach blokowego podziału Europy i udziału Polski w strukturach Układu Warszawskiego. Monografia ta zyskała wysoką ocenę specjalistów wojskowości i stała się podstawą uzyskania przez Niego uniwersyteckiego stopnia doktora w zakresie nauk o bezpieczeństwie.
Problemy polskiego Sztabu Generalnego były wcześniej ujmowane wielokrotnie, ale raczej fragmentarycznie, bez publicznej prezentacji spraw niejawnych. Na większą uwagę zasługiwały głównie dwie publikacje: praca zbiorowa Sztab Generalny (Główny) Wojska Polskiego 1918-2003 (Warszawa 2003) oraz barwne wspomnienia z pracy w Sztabie Generalnym WP płka prof. Juliana Babuli, zatytułowana Ćwierć wieku w Sztabie Generalnym WP 1969-1995. Wspomnienie i refleksje. (Warszawa 2004).
Prezentowana praca stanowi pełne, systematyczne ujęcie złożonej działalności Sztabu Generalnego WP, w układzie problemowo-chronologicznym. Uwzględnia wielość jego działań, w tym także wielostronne ujęcie współdziałania ze strukturami Układu Warszawskiego. Publikację poprzedza polecająca przedmowa byłego wiceministra obrony narodowej Janusza Zemke. W pięciu obszernych, logicznie ujętych rozdziałach ujmuje problemy udziału Sztabu Generalnego w kształtowaniu doktryny obronnej państwa, kwestie planowania wojennego i organizację systemu gotowości bojowej sił zbrojnych. Znaczną uwagę poświęca szkoleniu strategiczno-operacyjnemu oraz organizacji ćwiczeń wojskowych. Specyficzny charakter ma ostatni rozdział pracy, ukazujący szczególną rolę Sztabu Generalnego w sytuacjach kryzysowych państwa polskiego. W ramach tych działań charakteryzuje sztabowe przygotowanie działań Wojska Polskiego w Czechosłowacji (1968) oraz udział Sztabu Generalnego w przygotowaniu i przeprowadzeniu stanu wojennego. Wykazuje przy tym presję Moskwy na władze polskie, by szybciej organizowały działania nadzwyczajne w 1981 roku. Próbuje tez oceniać działalność płka Ryszarda Kuklińskiego na wysokim stanowisku w Sztabie Generalnym WP.
Praca ukazuje żmudne przygotowania obronne naszego kraju w ramach Układu Warszawskiego. Wskazuje na złożoności pracy sztabowej, koordynację działań różnych struktur armii. Odsłania również wiele spraw codziennego funkcjonowania wojska: prowadzenia poboru, współpracy z organami cywilnymi, przygotowania uzbrojenia, sprzętu i zaopatrzenia, szkolenia sztabów i wojsk, itp.
Publikację gen. Puchały wzbogacają liczne zdjęcia wysokich przedstawicieli wojska i sprzętu wojskowego, mapy, tabele, wykresy i schematy. Zamieszczono również fotografie oryginalnych (wcześniej odtajnionych) dokumentów. Szkoda tylko, że Wydawnictwo Bellona nie zadbało o lepszy dobór części zdjęć oraz o rzetelniejsze dopracowanie redakcyjne.
Praca Sekrety Sztabu Generalnego pojałtańskiej Polski to rzetelna, dobrze udokumentowana pozycja wydawnicza, charakteryzująca działania głównej struktury Wojska Polskiego w latach 1945-1990. Zapoznanie z nią może wzbogacić wiedzę Czytelnika o wiele znaczących problemów polskiej armii. Dla oficerów może stanowić ważne źródło przygotowania zawodowego.
Opracował Płk Prof. zwycz. Kazimierz Łastawski
Najnowsze komentarze